kontrolną. Obie grupy są dobierane losowo. Zastosowanie grupy kontrolnej eliminuje wszystkie błędy oprócz zmiany składu grup oraz wpływu pierwszego pomiaru. To ostatnie źródło błędów nie miało wpływu na eksperyment dwugrupowy z dwoma pomiarami. Model eksperymentu z czterema pomiarami zapisuje się jako:
A(EL): Px X P’3
B(KL): P2 P,
Pierwsze dwa pomiary wykonuje się przed wprowadzeniem zmiany eksperymentalnej w grupie A. Pomiary powtarza się po wprowadzeniu zmiany. Następnie oblicza się różnicę różnic: (P3 - P,) - (P4 - P2), która wskazuje na zmiany spowodowane wprowadzeniem zmiennej niezależnej X.
Eksperyment ten, podobnie jak inne, może mieć kilka odmian. Na przykład w celu porównania wpływu zmian eksperymentalnych na różne kanały zbytu można dla każdego kanału wprowadzić jedną grupę eksperymentalną. Jeżeli porównuje się dwa takie kanały (/\ i /?), to eksperyment będzie obejmował dwie grupy eksperymentalne i jedną kontrolną, jak na poniższym schemacie:
A(EL): |
P i *. |
Pa |
B(EL): |
P2 X2 |
Ps |
C(KL): |
p* |
P6 |
Kolejną odmianą eksperymentu dwugrupowego z czterema pomiarami jest eksperyment dwugrupowy z serią pomiarów, będący rozwinięciem modelu jedno-grupowego. Eksperyment ten można zapisać w następujący sposób:
A(EL): |
Pi |
P2 |
P> |
Pa |
X P9 |
Pio |
Pil |
Pil |
B{KL): |
Po |
Pi |
Ps |
Pl 3 |
Pl 4 |
Pis |
Pio |
Eksperyment dwugrupowy z serią pomiarów pozwala na porównywanie pomiarów i wyciągnięcie dokładniejszych, a także obarczonych mniejszymi błędami, wniosków. Na rysunku 4.24 wyniki pomiarów kontrolnych, zaznaczone liniami przerywanymi, upewniają badacza, że wyciągnięte przez niego wnioski są słuszne.
Eksperyment czterogrupowy z sześcioma pomiarami. Model ten. nazywany eksperymentem Solomona, jest często określany jako kontrolowany eksperyment idealny lub kombinowany. W eksperymencie biorą udział cztery grupy: dwie eksperymentalne i dwie kontrolne. Przeprowadza się sześć pomiarów — dwa przed zmianą eksperymentalną i cztery po zmianie. Podany schemat ilustruje ideę tego modelu:
242