BadaniaMarketKaczmarczyk&9

respondent może udzielić jednocześnie więcej niż jednej odpowiedzi, np. przedsiębiorstwo może równocześnie korzystać z usług hurtowników i eksporterów, albo nawet ze wszystkich kanałów dystrybucji wymienionych w pytaniu 18. Najprostszym wyjściem byłoby kodowanie odpowiedzi w jednej kolumnie, tak jak w przypadku odpowiedzi rozłącznych. Takie rozwiązanie powoduje jednak duże kłopoty w przetwarzaniu danych, a ponadto większość programów komputerowych nie uwzględnia takiego rozwiązania. Stosuje się więc dwie metody.

Pierwsza metoda polega na zarezerwowaniu w książce kodowej tylu kolumn, ile jest możliwych odpowiedzi (kategorii danej skali — głównie skali nominalnej). Ta metoda kodowania odpowiedzi została zaprezentowana w tablicy 5.9 (na pytanie 18). Jest to metoda obecnie powszechnie stosowana. Druga metoda, mniej popularna. polega na zastosowaniu kodu geometrycznego. Kolejne kategorie sześcio-pozycyjncj skali nominalnej (pytanie 18) oznacza się wówczas zgodnie z postępem geometrycznym: 01, 02, 04, 08, 16, 32. Kodowanie polega tu na zsumowaniu kodów wyznaczonych przez odpowiedzi respondenta. W przykładzie tym łączną odpowiedz' (równoczesne korzystanie z usług hurtowników i eksporterów) kodujemy jako sumę 01 + 08 = 09. Otrzymana suma wyraża jedną określoną kombinację odpowiedzi na dane pytanie. Dzięki temu kodowanie odpowiedzi nierozłącznych redukuje liczbę rezerwowanych kolumn.

Kodowanie odpowiedzi na pytania otwarte przeprowadza się wówczas, gdy dokładna klasyfikacja odpowiedzi na te pytania nie jest możliwa przed pomiarem, w trakcie wstępnego kodowania kwestionariusza. Często odpowiedzi te jest trudno sklasyfikować nawet po pomiarze. Książka kodowa zawiera również instrukcje postępowania ułatwiające klasyfikację i kodowanie odpowiedzi na pytania otwarte. Przykładem pytania otwartego jest prośba o danie komentarza lub uzasadnienie opinii (pytanie 23 w tablicy 5.7). W pytaniu tym dla zakodowania jednej z pięciu odpowiedzi w zamkniętej części pytania zarezerwowano kolumnę 72, a dla zakodowania dodatkowych komentarzy — kolumnę 73. Proces kodowania odpowiedzi na pytania otwarte składa się zazwyczaj z kilku etapów. Proces ten zilustrujemy w postaci trzech etapów na przykładzie otwartej części pytania 23 z tablicy 5.7.

Na etapie pieneszym sporządzamy listę odpowiedzi respondentów na wszystkie pytania otwarte danego kwestionariusza. Czynność ta może być wykonywana tylko ręcznie. W przypadku bardzo dużej próby ręczne sporządzanie takiej listy byłoby zbyt pracochłonne i czasochłonne i dlatego dobiera się reprezentatywną próbę wypełnionych kwestionariuszy, z której to próby sporządza się listę reprezentującą wszystkie odpowiedzi na pytania otwarte. Lista może być sporządzana przez redaktora lub jej sporządzanie może stanowić osobną czynność redukcyjną. Zwykle jednak listy przygotowują te same osoby, które redagują dane zawarte w odpowiedziach. Tablica 5.10 ilustruje wstępnie uporządkowaną i sklasyfikowaną przykładową listę odpowiedzi na otwartą część pytania 23 z tablicy 5.7.

269