Bauhaus65

Akademia i scena studyjna

1930

Zasługą Bauhausu w Weimarze na zawsze pozostanie to, że swego czasu (1919) uczyniono tam pierwszy krok na rzecz powiązania problemów dzisiejszej sztuki z rzemiosłem, a młodzi adepci sztuki mogli się przekonać, że nie tylko malowanie obrazów stwarza możliwości tworzenia. Ta zapładniająca myśl legła u podstaw szkoły, a zdrowy instynkt kazał urządzić warsztaty. Stało się tak, gdyż akademiom, które są spadkiem po czasach dworskich, groziło, że wobec wzrastąjących potrzeb gospodarczych musiałyby kształcić artystyczny proletariat, za co nie mogły brać odpowiedzialności. To, że młody artysta maluje także ściany, że wymaga się od niego znajomości materiałów takich jak drewno, metal, tkanina, doprowadziło go do poznania względności jego zwyczajowych narzędzi, którymi są farba, pędzel, płótno; uczy go to myślenia kategoriami materiału, a być może prowadzi wręcz do stwierdzenia, że w dziedzinie rzemiosła może on osiągnąć więcej, aniżeli w niejednokrotnie tragicznej dziedzinie ekskluzywnego rzemiosła, jakim jest „sztuka”.

Po czasach rozproszenia i wyobcowania poszczególnych dziedzin sztuki nadeszła pora, aby przypomnieć sobie o rodowodzie sztuk, których przewodniczką powinna być architektura. Zgodnie z jej jednoczącym, orkiestralnie zestrajającym charakterem architektura ma misję przenoszenia przesłanek wy-nikąjących z formy i kształtu budowli na dalsze składniki, od najprostszych przedmiotów po obrazy i rzeźby. W jeszcze wyższym stopniu powinna utrzymać tę funkcję, o ile pojęcia takie jak kształt, jedność, styl mają zachować swoje znaczenie.

Pionierskie osiągnięcia nowoczesnej architektury, odkrycie piękna wielkich powierzchni, dominacja funkcjonalności, mechanizacja mieszkania, kazały jej oczywiście pominąć wszelkie idealistyczne uwarunkowania: wystarczała sama sobie. Ten proces oczyszczenia był konieczny, gdyż dzięki niemu stała się tabula rasa po to, by żywić się nowymi impulsami płynącymi ze strony plastyki architektonicznej i ściennej. Chwała szkołom artystycznym, które rozumieją te znaki czasu i otwierają przed nimi drogę!

Obok architektury także scena jest obszarem o charakterze jednoczącym, która chcąc skutecznie oddziaływać, wymaga zorganizowania wielu odrębnych dziedzin. Ale przede wszystkim: potrzebuje cielesności człowieka, jego bezpośredniej obecności. O ile bowiem malarstwo i rzeźba „od-twarzają” człowieka; architektura stwarza dla niego przestrzeń, w której realizuje się jego byt prywatny lub publiczny, o tyle na scenie sam człowiek staje się przedmiotem sztuki, nosicielem formy, kształtu, stylu. Nie jest już zatem człowiekiem „odtwarzanym”, lecz „stwarzanym”. Nie jest już przedstawiany (niczym obiekt), lecz sam się przedstawia (jako osoba). Scena traktowana jako środek pedagogiczny może być cenną pomocą w uświadamianiu sobie własnego ciała; pozwala pokonać wrażenie obcości własnego ciała, a dzięki ruchowi i tańcowi, gimnastyce i plastyce ciała zainspirować do wyrażania dramatycznych treści duchowych. (Tutaj konieczne jest dopowiedzenie dotyczące rysowania aktu, którego ostatecznym sensem, oprócz samej nauki rysowania, powinno być pobudzenie świadomości własnego ciała).

Scena, rozumiana jako pewna abstrakcja, jako świat rządzący się własnymi prawami, zależny od liczby, miary i prze-