CCF20081123000 (4)

♦

♦

w

4

Wydalanie w moczu jest podobne u innych gatunków zwierząt doświadczalnych. W moczu kota, szczura, królika i świnki morskiej znaleziono kwas szczawiowy jako metabolit glikolu etylenowego. LD₅₀ dla szczura wynosi ok. 70 mg/ /kg masy ciała [59],

U zwierząt doświadczalnych pod wpływem szczawianów obserwowano zmniejszenie masy wątroby, nerek i śledziony, nadnerczy, gruczołu tarczowego, jąder, jajników. Badania gruczołu tarczowego za pomocą ¹²⁵I wykazały zmiany wskazujące na jego niedoczynność [43]. Nadmierne ilości kwasu szczawiowego w pożywieniu, podobnie jak kwasu glioksalowego, mogą być przyczyną kamicy nerkowej.

W wytwarzaniu kwasu szczawiowego w organizmie główną rolą spełnia wątroba i znajdująca się tam oksydaza kwasu glikolowego [68]. Znane są również zaburzenia metabolizmu kwasu szczawiowego uwarunkowane genetycznie, które stanowią przyczyną złogów szczawianu wapnia (oksaloza, nefrokalcynoza). W większości przypadków objawy kliniczne w postaci kamicy, krwiomoczu występują już u dzieci do 5 lat życia i kończą się zwykle mocznicą.

Kwas szczawiowy występuje w licznych roślinach. W warzywach największe ilości kwasu szczawiowego znajdowano w szpinaku, rabarbarze i szczawiu, mniejsze w buraku, ryżu. Dużą jego zawartością wyróżnia się kakao i herbata. Z wapniem tworzy sole nierozpuszczalne, toteż częste spożywanie roślin z dużą zawartością kwasu szczawiowego powoduje zubożenie organizmu w wapń.

Trzeba także pamiętać, że duża ilość produktów zbożowych w pożywieniu i odwapniające działanie związków fitynowych, występujących w znacznych ilościach w zbożach, oraz duże spożycie pieczywa białego i małe mleka i przetworów mlecznych, mogą być przyczyną niedoboru wapnia w organizmie.

Częste wykorzystywanie przy tym w żywieniu roślin z dużą zawartością kwasu szczawiowego może więc prowadzić, zwłaszcza w wieku dziecięcym, do zaburzeń stosunku wapnia do fosforu w organizmie, pogłębienia zmian krzywiczych, co należy rozpatrywać w połączeniu z rolą witamin C i D.

Kwas szczawiowy wchłania się łatwo z przewodu pokarmowego. W chorobach jelit, u osobników po częściowej resekcji jelita cienkiego, wchłanianie jest znacznie większe. Obecność pokarmu w żołądku zmniejsza stopień wchłaniania. Wchłanianie rozpuszczalnych szczawianów koreluje ze spadkiem poziomu jonów wapniowych w surowicy.

Ryc. 10. Rozmieszczenie wchłoniętego kwasu szczawiowego po jednorazowym, podaniu szczurom ¹⁴C-szczawianu wapnia (wg Olędzkiej i Krauzego).

133