B

NISZCZYCIEL r~\

^m\}j

mtof

w;

latach 30, w ramach rozbudowy naszej floty wojennej, postanowiono zamówić dwa nowe niszczyciele. Tym razem skorzystano z oferty brytyjskiej firmy J. Samuel w Cowes, korzystnej z kilku powodów. Po pierwsze - Anglicy zgodzili się na dostawę części uzbrojenia i wyposażenia okrętu. Udział polskich dostaw zmniejszył wydatek dewizowy, a zebrane doświadczenia produkcyjne można było wykorzystać przy budowie podobnych jednostek w kraju. Po drugie - stocznie francuskie, które do tej pory budowały wszystkie nasze okręty nie wywiązywały się należycie ze swoich zobowiązań zarówno w odniesieniu do konstrukcji jak i zespołów napędowych. Umowę podpisano w marcu 1935 roku.

Pierwszy okręt, któremu nadano nazwę „Grom" spłynął na wodę 20 lipca 1936 roku. Wodowanie następnego niszczyciela o nazwie „Błyskawica" odbyło się 1 października 1936 roku. Prace wykończeniowe przebiegały zgodnie z planem w związku z czym okręt w pełni gotów do zadań bojowych zawinął do portu w Gdyni już 1 grudnia 1937 roku.

Niszczyciele typu „Grom", budowane według polskich założeń, należały wówczas do najlepszych okrętów tej klasy w świecie, co potwierdziły doświadczenia wojenne. Były jednymi z pierwszych, które wyposażono w przeciwlotnicze działka typu Bofors. Umieszczono je w osi okrętu tak, że

2 - MAŁY MODELARZ mogły strzelać wszystkie jednocześnie. Okręty miały też inne oryginalne rozwiązania. Kotły były rozdzielone od turbin grodziami wodoszczelnymi, co podnosiło żywotność okrętu. Pomieszczenia załogi tak rozmieszczono, aby w czasie alarmu ułatwiały zajmowanie stanowisk. Prędkość, jaką „Błyskawica" osiągnęła w czasie prób odbiorczych, wyniosła 40,4 węzła (75 km/h). Wadą tych okrętów była zbyt mała stateczność. Ujawniła się ona już na samym początku wojny w pierwszych zadaniach wykonywanych przez „Błyskawicę". W trakcie służby okrętu próbowano ją poprawić wykonując różne przeróbki. Istotnym mankamentem byi też mały zasięg pływania.

„Błyskawica" po raz pierwszy zawinęła do Gdyni 1 grudnia 1937 roku. Na okręcie uzupełniono załogę i trzy miesiące później rozpoczęto jej szkolenie. W sierpniu 1938 roku wraz z „Gromem" złożyła kurtuazyjną wizytę w Kopenhadze. W pierwszym kwartale 1939 roku zaostrzyła się sytuacja międzynarodowa. Od 18 marca dywizjon niszczycieli został postawiony w stan gotowości bojowej. 30 sierpnia 1939 roku wykonując rozkaz dowódcy Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej - znany pod kryptonimem „Pekin" - trzy najlepsze okręty nawodne: ORP „Błyskawica", „Grom" i „Burza" opuściły Gdynię i udały się w kierunku brzegów Wielkiej Brytanii. Sztab Generalny chciał w ten sposób ratować najcenniejsze

jednostki przed niechybną zagładą w starciu z przeważającymi siłami niemieckiej Kriegsmarine. 1 września, w momencie wybuchu drugiej wojny światowej, polskie okręty znajdowały się już na Morzu Północnym. Wieczorem tego dnia weszły one do portu Leith kolo Edynburga, który stał się na krótko ich bazą macierzystą.

6 września 1939 roku „Błyskawica” wraz z innymi polskimi okrętami wyszła w morze na swój pierwszy patrol wzdłuż wybrzeży Wielkiej Brytanii. Następnego dnia wykryła niemiecki okręt podwodny i zaatakowała go wraz z „Burzą" bombami głębinowymi. 13 września „Błyskawica" otrzymała rozkaz konwojowania transportowca, który przez Morze Śródziemne i Morze Czarne miał dostarczyć bron i amunicję do Polski. Jednak wskutek rozwijających się w błyskawicznym tempie wypadków wrześniowych konwój dotarł tylko do Gibraltaru, skąd „Błyskawica” wróciła do Anglii. 7 listopada niszczyciel przeżył pierwszy w historii drugiej wojny światowej atak torpedami lotniczymi wykonany przez niemieckie samoloty. Był on dużym zaskoczeniem dla załogi okrętu, gdyż nikt nie miał jeszcze doświad

DANE

TAKTYCZNO-TECHNICZNE

(według stanu i 1937 roku)

W nawiasach podano uzbrojenie okrętu z 1944 roku (wersja, w której opracowano model). Kamuflaż wg stanu z 1944 r.

Stocznia    - J. Samuel White Co. Ltd.

w Cowes - Wielka Brytania Wyporność standardowa - 2011 t Wyporność bojowa    - 21441

Długość całkowita    - 114,0 m

Szerokość całkowita    -11,3m

Zanurzenie    -    3,1 m

Moc turbin par. Parsonsa - 39690 KW (54000 KM) Prędkość maksymalna - 72,35 kmA (39 węztów) Zasięg    - 5 556 km (3 000 Mm)

Uzbrojenie

7    dziaf kal. 120 mm typu Bofors rozmieszczonych w wieżach - 3x11+1x1 (8x102 mm)

4 działka kal.40 mm typu Bofors - 2xll (4x40 mm)

8    NKM kal. 13,2 mm typu Hotchkiss - 4xll (4x20 mm)

6 w.t. kal. 533 mm - 2xlll (6x533)

2 rufowe wyrzutnie bomb głębinowych (2 wyrzutnie b.g.)

2 miotacze bomb głębinowych (4 miotacze b.g.) 60 min

Załoga    -190-210 ludzi

czeń w tego rodzaju działaniach. Zrzucona torpeda „szczęśliwie" nie trafiła w cel i przeszła 20 metrów za rufą. Wydarzenie to pozwoliło na ostrzeżenie innych jednostek i wprowadzenie odpowiedniego szkolenia załóg, również na okrętach alianckich. 3 listopada 1939 roku u wybrzeży Anglii „Błyskawica” uratowała rozbitków z brytyjskiego statku „Sheaff Crest", który wszedł na minę i szybko zatonął

W czasie inwazji Trzeciej Rzeszy na Norwegię „Błyskawica" stoczyła kilka pojedynków z niemiecką artylerią rozmieszczoną na brzegach fiordów. Do szczególnie zaciętych walk doszło 3 maja 1940 roku, kiedy to zniszczono kilka stanowisk wroga. „Błyskawica" otrzymała też kilka trafień, ale na szczęście nie zagroziły one żywotności okrętu. Trzy dni później, 6 maja okręt przeżył wiele nalotów niemieckich samolotów, które zrzuciły na niego ponad 50 bomb. Tylko dzięki sprawnym manewrom ocalał. Jeden z samolotów wroga trafiony pociskami artyleryjskimi „Błyskawicy" spadł do morza. 10 maja, w czasie kolejnych nalotów na konwój osłaniany przez nasz okręt, jeden bombowiec zestrze-