Nowe skanowanie 20110227135459 00035

>i i ycw|jijiiiy r\i

W latach 30. cle Gaulle ogłosił szereg prac (m.in. W kierunku armii zawodowej, Ostrze szpady) wskazujących na rosnące znaczenie jednostek zmechanizowanych (w tym czołgów) i lotnictwa oraz konieczność wyposażenia w nie armii francuskiej, bez czego Francja nie sprosta swym wrogom w nadchodzącej wojnie. Odrębne studium poświęcił sprawie ukierunkowania zaplecza gospodarczego Francji na potrzeby związane z jej obronnością. Już wtedy kładł też nacisk na zależność między wewnętrznym i zewnętrznym wymiarem bezpieczeństwa państwa. De Gaulle błyskawicznie zareagował na przebieg i lekcje płynące z wojny Niemiec przeciwko Polsce we wrześniu 1939 roku. Był pod wrażeniem rezultatów uzyskanych przez Niemcy dzięki zastosowaniu nowego uzbrojenia i strategii (działanie tandemu pojazd zmechanizowany/opancerzony-samolot), czyli rozbicia w dwa tygodnie dobrej i dużej armii „Polski, wielkiego kraju militarnego, zamieszkiwanego przez 35 min mieszkańców”. Przerażało go również i to, że Francja, unieruchomiona swoją doktryną, jedynie bezczynnie przyglądała się pochłanianiu państwa polskiego przez jej odwiecznego wroga („mogła posuwać się na mapie szlakiem zwycięskich etapów wroga”). Przygotował wtedy dwa memoranda (zaraz w listopadzie 1939 roku i szersze, 26 stycznia 1940 roku), w których domagał się podjęcia należytego wysiłku w sferze uzbrojenia w czasie dzielącym Francję od nieuchronnej wojny z Niemcami; jego zdaniem nawet sześć dywizji zmechanizowanych, częściowo pancernych, po stronie francuskiej mogłoby przesądzić o losach przyszłej kampanii wojennej. Rozpaczliwie próbował zwalczyć iluzję, żywioną przez francuskie dowództwo, iż dobrą defensywą można będzie odeprzeć niebezpieczeństwo. Rozumiał dobrze, iż nowe uzbrojenie i taktyka dają przewagę działaniom ofensywnym^{1 2}. Nie został wysłuchany. Upadek Francji był jeszcze bardziej spektakularny niż kapitulacja otoczonej i zaatakowanej z dwóch stron Polski. De Gaulle nadzwyczaj trafnie wyczuwał charakter wojny, której uwerturą był atak na Polskę: „Zapoczątkowany konflikt będzie bardziej rozległy, bardziej złożony i bardziej gwałtowny od wszystkich tych, które wcześniej pustoszyły ziemię. Kryzys polityczny, społeczny, ekonomiczny i moralny, którego ten konflikt jest rezultatem, jest tak głęboki i wszechobecny, że jego nieuniknionym skutkiem będzie całkowita zmiana (bouhersement comp-let) sytuacji narodów i struktur państwowych. (...) Nowy porządek, który jak zwykle będzie konsekwencją rozstrzygnięć na polach bitewnych, odda każdemu narodowi tyle, ile wart będzie udział jego wysiłku zbrójnego”^lfi.

II wojna światowa potwierdziła rolę wojsk zmechanizowanych, niewielkich liczebnie, o dużej sile ognia, mobilnych, przy jednocześnie małych stratach zwycięzcy. Było to szczególnie widoczne na przykładzie kampanii przeciwko

Polsce i w zachodniej Europie (1939-1940). Nowy typ uzbrojenia, organizacji i taktyki umożliwiał działania o charakterze manewrowym, bez wielkich bitew,

0 bardziej strategicznym niż taktycznym charakterze. W tej krótkiej galerii sław

1 koncepcji strategiczno-taktycznych nie wolno pominąć jeszcze jednego nazwiska, które zważywszy na złowieszczy charakter jego pomysłu, lepiej aby w tej dziedzinie w ogóle nie zaistniało (choć, zważywszy na wyjątkowy talent ludzi do śmiercionośnych innowacji, pomysł ten wcześniej czy później pojawiłby się zapewne u kogoś innego). Chodzi o Giulio Douheta i jego koncepcję wojny powietrznej. Douhet, początkowo kapitan artylerii, a w czasie I wojny światowej dowódca włoskiej jednostki lotniczej, zdążył opublikować w roku swojej śmierci (1921) pracę pt. Panowanie w powietrzu (II dominio delPaeria). Praca stała się punktem wyjścia do otworzenia nowego rozdziału w dziejach poszukiwania sposobu bezpiecznego i bezkarnego zabijania, zwłaszcza ludności cywilnej, na dużą skalę. Jego zdaniem postęp techniczny sprawia, iż zanika różnica pomiędzy żołnierzami i nieżołnierzami. Z obserwacji błyskawicznego rozwoju techniki lotniczej, w ciągu zaledwie kilkunastu lat od chwili niezdarnego oderwania się pierwszej maszyny w powietrze, Douhet wyciąga wniosek, iż nie będzie można się obronić przed atakiem z powietrza. Trzeba zatem, dla osiągnięcia zwycięstwa, być gotowym do masowego bombardowania przeciwnika: jego ludności, ośrodków władzy, przemysłu. Należy przy tym uderzać pierwszemu i tak mocno, aby nie pozostawić żadnej innej opcji, jak tylko poddanie się: „ofensywne akcje powietrzne mogą nie tylko zadawać straty czysto wojskowe; bombardowania mogą również niszczyć wnętrze wrogiego kraju, powodując spustoszenie zdolne zrujnować opór fizyczny i moralny ludności”. W tym celu powinno się możliwie najwcześniej wyposażyć w odpowiedni sprzęt latający, zwłaszcza bombowce dalekiego zasięgu³. Najszybciej, a nawet jeszcze tuż przed ogłoszeniem tej pracy, koncepcją bombardowań strategicznych posłużyli się Anglicy, którzy dopuszczali się bombardowań ludności cywilnej w zwalczaniu powstań antybrytyjskich w Iraku (1922 i 1924) i Somali (1920).

3. Operacje strategiczne, czyli strategia wielkich przestrzeni

II wojna światowa była nie tylko testem i weryfikacją wielu wcześniej opracowanych formuł, zasad i koncepcji strategicznych. Była także - czy może nawet przede wszystkim - gigantycznym doświadczeniem, z którego będą czerpać następne generacje strategów. Owo doświadczenie rozciąga się zresztą daleko poza obszar strategii. Swym ogromem II wojna istotnie przekraczała,

W memorandum ze stycznia 1940 r. pisał: „Silnik daje współczesnym środkom niszczenia tego rodzaju siłę, prędkość, zasięg działania, że w dzisiejszym konflikcie będziemy mieli do czynienia z manewrami, zaskakującymi operacjami, przełamywaniem frontu, pościgami, których rozmach i szybkość będą nieskończenie przewyższać nawet najbardziej piorunujące operacje tego rodzaju z przeszłości” (Ch. de Gaulle, Trois etudes, Livre De Poche, Paris 1973, s. 69).

Ibidem, s. 70.

„Przyszłość będzie radykalnie odmienna od tego, co się zdarzyło jeszcze niedawno”, pisał. Warto nadmienić, iż z powodu krytyki prowadzenia działań wojennych przez Włochy Douhet został postawiony przed trybunałem wojskowym i uwięziony. Po kolejnych klęskach armii włoskiej został zwolniony i zrehabilitowany, zdążył wrócić na front i nawet awansować do stopnia generała. W tym miejscu należy pochwalić Włochów za umiarkowanie w karaniu. Np. Stalin pozbywał się swych najbardziej utalentowanych dowódców bezpowrotnie. Fragment Panowania w powietrzu w: G. Chaliand, op. cit., s. 1138-1139.