CCF20101219056

stes zabija Klitajmestrę, przedstawionym na trybowanej plakietce stanowiącej obicie szkatułki, roboty samijskiej, datowanej na 570 r. p.n.e. z Olimpii.²³

Wskazuje to na duży wybór kształtów mieczy co znajduje odbicie w terminologii stosowanej przez Homera, gdzie oprócz miecza o nazwie phasganon (gtiffzungen-schwert, Naue II) występują aoi, chalcos, xiphos i machaim.^2Ą Dwie pierwsze nazwy są trudne do zidentyfikowania, ale bez wątpienia odnoszą się do mieczy brązowych. Być może tak określano nadal używaną broń, wykonaną z brązu, na co wskazuje słowo chalcos. Aor zaś dał nazwę pendentowi do zawieszenia pochwy miecza (.koleos) przez prawe ramię, określanemu jako aoiter.^2s Pozostałe miecze stanowią standardowe wyposażenie hoplity i są od momentu pojawienia się falangi bronią drugiego, a nawet trzeciego użycia nazywaną zapasową lub ostatniej szansy.

Miecz był pierwszym rodzajem broni wykonanej z żelaza po roku 1000 p.n.e. i jeszcze w opisie zbrojowni Alkajosa w związku z brakiem włóczni traktowany jest jako osobista i nieodłączna część wyposażenia.²⁶ Do połowy VI w. p.n.e. dominuje stary typ klingi w kształcie liścia wierzbowego lub tataraku, czyli Naue II.

Xiphos

Po tym okresie pojawia się nowy typ krótkiego (40 cm) miecza kłującego, choć nadal przedstawianego jako broń sieczna. Znalezisk archeologicznych tego rodzaju wyposażenia jest niestety niewiele.

Wynika to z faktu, że tylko część hoplitów posiadała miecz, z uwagi na zespołowy charakter walki w szyku falangi. Ponadto podczas ucieczki hoplita pozbywał się rynsztunku krępującego swobodę ruchów a nie miecza, stąd mała ilość znalezisk.^:~ Z tym poglądem można polemizować, przytaczając argument o częstym gubieniu miecza przez hoplitów podczas szamotaniny bitewnej łub wypadaniu tegoż z pochwy Tej okoliczności przypisać należy zwyczaj trzymania miecza z pochwą w lewej ręce. jednocześnie przygotowanego do natychmiastowego użycia, zabezpieczonego przed utratą i osłoniętego tarczą.²⁸ W świetle tego trudno zrozumieć powszechnie ugruntowane przekonanie o drugorzędno-ści miecza w zestawie uzbrojenia zaczepnego. Tym bardziej jeśli dysponujemy rysunkiem wojownika z około 450 r. p.n.e. uzbrojonego w dwa miecze. Wojownik ten zwany zapewne dimachaiios, nosi pięknie dekorowany motywami roślinnymi pancerz torsowy i hełm tracki (otwarty lub z podniesionymi daszkami policzkowymi). W ręku dzierży nagi miecz, drugi zaś schowany ma w pochwie przy lewym boku. Nagi miecz to bez wątpienia xiphos z prostym, niezbyt szerokim, delikatnie przewężonym ostrzem dwusiecznym, usztywnionym żeberkiem pogrubionym u styku z jelcem. Klinga u nasady rozszerzona kielichowato z charakterystycznym zaobleniem, a sztych ostry. Jelce jest proste i niewielkich rozmiarów, rękojeść wrzecionowata, a głowica rękojeści ma kształt niewielkiego walca.²⁹

Kształtem miecz nawiązuje do poprzedniego typu, lecz różnice konstrukcyjne są wyraźne. Nadal klinga z trzpieniem

60