CCF20110129031

C)

walencyjne antysymetryczne (v_as CH₂)

walencyjne symetryczne (v_s CH₂)

deformacyjne płaskie nożycowe (<5_S CH₂)

deformacyjne	deformacyjne	deformacyjne
niepłaskie	niepłaskie	płaskie
wachlarzowe	skręcające	wahadłowe
(co CH2)	(y CH2)	(p CH2)

Rys. 6.36. cd. Drgania walencyjne i deformacyjne w przypadku: c) grupy —CH₂—(znaki + i — oznaczup ruchy w kierunku prostopadłym do płaszczyzny rysunku)

o małej intensywności. Pasma harmoniczne (nadtony) odpowiadają częstościom będą cym wielokrotnością jednej z częstości podstawowych, a pasma kombinacyjne — sunilł lub różnicy dwóch różnych częstości podstawowych. W widmie IR występują czasem pasma o dużej intensywności, powstające w wyniku tzw. rezonansu Fermiego. Zacho dzi on wtedy, gdy któraś z częstości harmonicznych ma wartość bliską częstości drganiu podstawowego. W przypadku cząsteczek symetrycznych w widmie IR występują tylko niektóre z 3n — 6 drgań podstawowych, gdyż są czynne tylko te drgania, z którymi zwią zana jest zmiana momentu dipolowego cząsteczki. Oscylacje atomów cząsteczki są ściśli związane z rodzajem drgających atomów, sił ich oddziaływań i sposobem ich ułożeniu w cząsteczce, czyli ze strukturą cząsteczki. Podstawowe rodzaje drgań są następujące:

1)    Drgania rozciągające lub walencyjne (ang. strełching) związane są z ruchem atomów powodującym rozciąganie i skracanie długości wiązania chemicznego. Mop być symetryczne i antysymetryczne.

2)    Drgania deformacyjne — mogą mieć charakter:

a) drgań zginających (ang. bending) —jest to ruch atomów w płaszczyźnie, podc/ir którego kąt między wiązaniami ulega zmianie (mogą mieć charakter drgań nożycowydi lub kołyszących),

li) drgań wahadłowych (ang. wagging) —jest to ruch atomów w zgodnej fazie poza 11 ho /yznę,

c) drgań skręcających (ang. twisting) — atomy poruszają się poza płaszczyznę, i- ilt n do przodu, a drugi do tyłu.

I) Drgania szkieletowe — są to np. drgania pierścienia jako całości.

I*i /.ykłady drgań walencyjnych i deformacyjnych w przypadku nieliniowej cząsteczki iHi|i!lnmowej (H₂0), liniowej cząsteczki trójatomowej (C0₂) oraz grupy —CH₂— 11 • dstawiono na rys. 6.36.

'• -17. Spektrofotometry IR

Widma oscylacyjne cząsteczek bada się za pomocą spektrofotometrów na podczer-* li il Współczesne spektrofotometry IR są urządzeniami skomplikowanymi, bogato wyru it/onymi w urządzenia elektroniczne i komputery, które sterują procesem pomiaro-riit i służą do przetwarzania i analizowania widm.

‘ipektrofotometry IR można podzielić na: klasyczne spektrofotometry IR i spektro-i iMiiiciry IR z transformacją fourierowską.

Kl.isyczny spektrofotometr IR

bchemat ideowy klasycznego dwuwiązkowego spektrofotometru IR przedstawiono i rys 6.37. Podstawowe elementy składowe spektrofotometru IR to: ul źródło promieniowania, li) przerywacz wiązki,

c) pomieszczenie na próbkę badaną i próbkę odniesienia, il) monochromator, r) ilctektor,

11 rejestrator i komputer.

próbka

odniesienia

A- \

próbka

lly. (i.37. Schemat dwuwiązkowego spektrofotometru IR; Z — źródło promieniowania, P — przerywacz ii|/ki, M — monochromator, D — detektor, W — wzmacniacz, R — rejestrator, K — komputer