201
200
też składnia “Pamiętnika z powstania warszawskiego —^ B -- rr!|ki “pozagramatyczne” - opiera się więc na ustaleniach rakterystyczna dla twórczości Mirona Białoszewskiego ^^fcp^matyki, a ściślej: na ustaleniach składni ogólnej danego • na podstawie zachowanych utworów z przeszłości “3- Natomiast składnia opisowa jakiegoś języka - jako
też mówić o składni historycznej, czyli o tym, jaka bye *■ ^B ;e9° gramatyki i dyscyplina nauki o nim - koncentruje się storia składni polskiej, jak zmieniały się jej reguły (skteirE ^B^^srie na szukaniu podstawowych reguł i poprawnych wzor-staropolska różniła się od składni współczesnej w różą- ^B*r “ składniowych typowych dla tego języka. Dlatego opis stylach i odmianach). aćniowy polszczyzny jako dział jej ogólnej gramatyki
Jednakże specyfika składni tekstów może być ukazare ^B MGOiędnia głównie formę gramatyczną TYPÓW wypowie-tylko przez porównanie budowy występujących tam kor-— B zso izolowanych (wyrwanych z kontekstu). Nie bierze się wte-nych wypowiedzeń z podstawowymi strukturami polskiej skan ^B** sod uwagę wypowiedzeń poprzedzających lub następują-ogólnej. Porównuje się więc wypowiedzi tekstowe z typów.-1 I : — ani sytuacji komunikacyjnej, w której analizowana wypo-wzorcami polskich wypowiedzeń i regułami gramatycznym; -z - B ecż mogła być użyta, ani żadnych czynników zewnętrznych, nimi rządzą. Budowę syntaktyczną dłuższej wypowiedzi (mów:- re zawsze przecież towarzyszą każdej realnej wypowiedzi,
nej lub pisanej) można przedstawić więc przy użyciu typov>y=r I
“narzędzi” opisu gramatycznego, tzn. ujmując poszczególne stóae- £ Powtórzmy zatem:
Składnia ogólna każdego języka - także polskiego
• określa gramatyczne (formalne) właściwości wyrazów z punktu widzenia ich łączliwości z innymi wyrazami w związkach składniowych;
• określa i nazywa związki składniowe, charakterystyczne dla pewnych typów konstrukcji wyrazowych;
• określa funkcje syntaktyczne wyrazów w wypowiedziach (w konstrukcjach składniowych) różnego typu;
• odkrywa i wskazuje fleksyjne reguły gramatyczne służące budowaniu poprawnych wzorcowych form wypowiedzi, należących do różnych typów związków i konstrukcji składniowych;
• klasyfikuje formalne typy (wzorce) poprawnych wypowiedzi polskich, wskazując podstawowe dla nich schematy składniowe, czyli reguły gramatycznego łączenia się wyrazów (jednostek słownika) w zdania o różnej postaci.
niki tekstu w terminach składni ogólnej.
Można więc wtedy (i trzeba) stosować terminotogę składni ogólnej oraz pewne procedury analizy składniowa i opisu podstawowych konstrukcji składniowych - niezależne od gatunku tekstu. W każdym bowiem tekście wystąpić morę wypowiedzenia zdaniowe i niezdaniowe, rozwinięte lub ' e-rozwinięte, pojedyncze lub złożone, zbudowane zgodnie z -=-gułami składniowymi lub niezgodnie z nimi (jeśli autor uzna r za potrzebne). Gdy jednak jakiś typ struktur syntaktyczny-przeważa w tekście., gdy pewne rodzaje konstrukcji są wr — stosowane wyraźnie częściej lub inaczej niż przewidują r ogólne reguły gramatyki polskiej - wtedy składnia staje se stylistycznie nacechowana, nieobojętna dla stylu wypowie dzi. Zastosowane w tekście konstrukcje składniowe uzysk_a więc funkcję stylistyczną, tzn. stają się elementem charakteryzującym ten tekst (odmianę, gatunek, język autora itp..
Składnia stylistyczna (funkcjonalna składnia teksto*-- badając specyficzne cechy i funkcje budowy składniowe jakiegoś tekstu ze względu na jego charakter, treść, ceł —