CCF20120322001

35.3

Leki stosowane w zakażeniach grzybiczych

W leczeniu grzybic powierzchniowych i układowych stosowane są antybiotyki oraz leki pochodzenia syntetycznego.

35.3.1

Antybiotyki przeciwgrzybicze

Spośród antybiotyków w leczeniu grzybic stosowane są antybiotyki polienowe oraz o budowie spiranowej.

35.3.1.1

Antybiotyki polienowe

Antybiotyki polienowe: amfoterycyna B, nystatyna, natamycyna, hachimycyna, kandi-cydyna, pecilocyna, mepartrycyna, otrzymywane są z różnych gatunków promieniowców (Streptomyces). W budowie chemicznej tych związków występuje pierścień laktonowy połączony glikozydowo z aminocukrem mi-kozaminą.

Mechanizm działania grzybobójczego antybiotyków polienowych polega na łączeniu się tych leków ze sterolami błony komórkowej grzybów, co prowadzi do zmiany wzajemnego ułożenia sterolu i fosfolipidów błonowych, powstania porów i w następstwie do lizy komórki. Ze względu na brak steroli w błonie komórkowej bakterii, chlamydii i riketsji, antybiotyki polienowe nie działają na te rodzaje drobnoustrojów, jak również na wirusy.

Pierwotna oporność na antybiotyki polienowe jest bardzo rzadka, a rozwój oporności wtórnej w trakcie leczenia należy do wyjątków.

Amfoterycyna B jest antybiotykiem toksycznym i nawet w dawkach leczniczych wywiera liczne działania niepożądane, z których najgroźniejsze jest uszkodzenie nerek. Ponadto wywołuje zakrzepowe zapalenie żył, bóle głowy, bóle mięśniowe i stawowe, gorączkę z dreszczami, zaburzenia żołądko-wo-jelitowe, niekiedy uszkodzenie wątroby, może też wystąpić nadwrażliwość na światło słoneczne. Ze względu na działania niepożądane stosowana jest tylko w leczeniu głębokich zakażeń grzybiczych: kandydo-zy, kryptokokozy, aspergilozy, mukormiko-zy, histoplazmozy, drożdżyc amerykańskich. W lecznictwie stosuje się 4 postacie iniekcyjne amfoterycyny B, pozwalające na osiągnięcie większych stężeń w tkankach, odznaczające się przy tym znacznie mniejszą toksycznością. Są to: forma liposomalna (preparat AmBi-some), forma liposomalna z przeciwciałami monoklonalnymi (preparat 34A-EG-L-Amb), zawiesina koloidalna (Amphocil) i kompleks lipidowy (Abelcet).

Amphotericinum B

Abelcet — fiolki z zawiesiną liposomów do infuzji dożylnych 50 mg/10 ml i 0,1 g/20 ml. AmBisome - fiolki 50 mg. Amphocil - fiolki z liofilizatem 50 mg i 0,1 g.

Nystatyna stosowana jest wyłącznie miejscowo w zakażeniach drożdżakami skóry

1    błon śluzowych jamy ustnej, gardła, przewodu pokarmowego i pochwy. Rzadko wywołuje objawy niepożądane w postaci zaburzeń żo-łądkowo-jelitowych i uczuleń.

Nystatinum

Nystatin — tabletki powlekane 500 000 jm. Nystatyna — drażetki 500 000 jm.; granulat do sporządzenia zawiesiny doustnej i stosowania w jamie ustnej 2 400 000 jm./5 g [24 ml]; proszek do sporządzenia leku recepturowego

2    000 000 jm./g; puder leczniczy 100 000 jm./ /g; tabletki dopochwowe 100 000 jm.

Preparaty złożone Macmiror complex i Macmiror complex 500 — patrz preparaty złożone Nifuratelum (rozdział 35.1.4.3).

Natamycyna i hachimycyna są antybiotykami polienowymi o działaniu przeciwgrzy-biczym i przeciwrzęsistkowym. Natamycyna jest skuteczna w leczeniu grzybic pochwy, przewodu pokarmowego, jamy ustnej oraz skóry, zastosowanie hachimycyny ograniczone jest do miejscowego podawania w leczeniu zakażeń wywołanych przez Tńchophyton i Candida albicans. Przy doustnym podaniu

451