CCF20131128085

IX

Określanie typu budowy ciała

Pod pojęciem konstytucji (biotypu) rozumiemy na ogół odrębny dla każdego osobnika zespół cech fizycznych i psychicznych, uwarunkowany genetycznie, ale podlegający również modyfikacjom zewnętrznym.

Pojęcie somatotypu dotyczy tylko strony morfologicznej, a więc typu budowy ciała.

Z wielkiej liczby systemów typologicznych, konstruowanych już od czasów starożytnych, głównie na potrzeby nauk medycznych, we współczesnych opracowaniach używane są najczęściej następujące metody:

-    Metoda Kretschmera, który na podstawie opisu morfologicznego, powiązanego z niektórymi właściwościami fizjologicznymi i psychicznymi, wyróżnił typy: leptosomiczny, atletyczny i pykniczny oraz związany z pewnymi zaburzeniami endokrynologicznymi typ dysplastyczny. Przynależność do poszczególnych typów według Kretschmera określa się somatoskopowo, jak również za pomocą wskaźnika Rohrera.

-    Metoda Sheldona, który jako pierwszy dostrzegł nieprzydatność systemów typologicznych, polegających na wyróżnianiu pewnej niewielkiej (od 2 do 5) liczby typów skrajnych. Zgodnie z koncepcją Sheldona, między trzema ekstremalnymi typami, stojącymi na krańcach rozkładu, istnieje ciągłość rozkładu somatotypów, których nazwy: endomorf, mezomorf i ektomorf nawiązują do listków zarodkowych i oznaczają przewagę określonego komponentu budowy.

-    Metoda Wankego, pierwsza w Polsce typologia somatyczna, oparta na budowie szkieletu i proporcjach wagowo-wzrostowych, zwana też metodą punktów odniesienia.

-    Metoda Milicerowej (wskaźników przyrodniczych Perkala), posługująca się pojęciem czynników budowy, pozwalająca na określenie kodu wewnętrznych proporcji budowy ciała każdego osobnika oraz odrębnie - jego wielkości. Zastosowanie przez Milicerową wskaźników przyrodniczych do określenia somatotypu pozwala na uwypuklenie specyfiki proporcji ciała np. zawodników różnych dyscyplin sportowych przy odpowiednim doborze grup odniesienia. Jest też przydatna przy ocenie typu budowy ciała dzieci i młodzieży, gdyż pozwala na wytrącenie wpływu wieku kalendarzowego.

-    Metoda Heath-Carter jest oparta na klasycznej koncepcji trzech komponentów budowy ciała, wprowadzonej przez Sheldona. Wyrażają one otłuszczenie, masywność (tęgość) i smukłość - charakteryzując somatotyp określonego osobnika w zależności od stopnia wysycenia tymi komponentami. Jest to metoda obiektywna, oparta na pomiarach bezpośrednich ciała ludzkiego oraz wartościach wyliczonych (skorygowanych).