CCI00054 (2)

Rozdział VII

OSOBY FIZYCZNE

§ 1. CZŁOWIEK JAKO PODMIOT PRAWA

I.    Stosunki cywilnoprawne to wzajemne zależności między równorzędnymi jednostkami ze względu na przysługujące im uprawnienia do określonych przedmiotów materialnych (np. do rzeczy) lub niematerialnych (np. do wynalazku). Przez podmioty prawa rozumiemy więc jednostki uczestniczące w tych stosunkach, do których wymienione przedmioty — w szerokim tego słowa znaczeniu — należą, a więc którym przysługują względem tych przedmiotów przewidziane w systemie prawnym prawa.

W społeczeństwach prymitywnych podmiotami prawa, oprócz ludzi, mogli być — zależnie od stopnia rozwoju — bogowie, święte zwierzęta, a nawet przedmioty nieożywione. W nowoczesnych systemach prawnych występują w zasadzie tylko dwa rodzaje podmiotów prawa: osoby fizyczne, czyli jednostki ludzkie, oraz osoby prawne, tj. twory społeczne, którym prawo przyznaje podmiotowość prawną. O tzw. ułomnych podmiotach prawnych (ułomnych osobach prawnych), tj. organizmach, które korzystają tylko z ograniczonej podmiotowości, będzie mowa w następnym rozdziale.

II.    We współczesnych systemach prawnych przyjmuje się, że podmiotem prawa jest każdy człowiek bez względu na płeć, rasę, narodowość, wyznanie czy pochodzenie. Nie zawsze jednak tak było, w szczególności w formacji niewolniczej niewolnik, będący takim samym człowiekiem jak każdy inny, był przedmiotem własności swego pana właściciela. Ponadto nawet w grupie ludzi wolnych zróżnicowanie zakresu podmiotowości prawnej było znaczne, zależało od takich właściwości, jak obywatelstwo, stanowisko w rodzinie itp. W średniowieczu na podmiotowość prawną wywierała zdecydowany wpływ przynależność do jednego z tzw. stanów, tj. stanu duchownego, szlacheckiego, mieszczańskiego lub chłopskiego.

157