CCI00058 (2)

wtedy, gdy odpowiada to poczuciu sprawiedliwości, to tym samym traktuje go tak, jakby był podmiotem ilekroć chodzi o jego korzyść¹³. Zagadnienie, czy jest to zdolność prawna warunkowa i ewentualnie — jeżeli tak, to pod jakim warunkiem, rozwiązującym czy zawieszającym, należy już do problemów o mniej zasadniczym znaczeniu¹⁴.

Generalne przyznanie dziecku poczętemu, lecz jeszcze nic narodzonemu zdolności prawnej nastąpiło w ustawie z 7.01.1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. Nr 17. poz. 78)^ls. Ustawa ta dodała do art. 8 k.c. paragraf 2. stosownie do którego „zdolność prawną ma również dziecko poczęte; jednakże prawa i zobowiązania majątkowe uzyskuje ono pod warunkiem, że urodzi się żywe". Przepis ten został jednak uchylony ustawą z dnia 30.08.1996 r. (Dz.U. Nr 136. poz. 646). Obowiązuje więc obecnie stan przedstawiony wyżej.

Odrębne, choć ściśle związane z przedstawioną wyżej problematyką, jest zagadnienie ochrony dziecka poczętego na skutek sztucznego zapłodnienia. Jest to problem przede wszystkim moralny; jego bliższa analiza przekraczałaby zakres podręcznika¹⁶.

II. Fakt urodzenia jest podstawą spisania przez urząd stanu cywilnego tzw. aktu urodzenia; art. 38 i n. prawa o aktach stanu cywilnego określają szczegółowo, kto jest obowiązany do zgłoszenia urodzenia, termin, w ciągu którego zgłoszenie powinno nastąpić, oraz dane, które wymienia się w akcie urodzenia. Bliżej o znaczeniu aktów stanu cywilnego — patrz w § 6, V.

§ 3. ZDOLNOŚĆ PRAWNA OSOBY FIZYCZNEJ

I. W § 1 wyjaśniono, że zdolność prawna to zdolność do tego, aby być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego. Była również mowa o tym. że we współczesnych systemach prawnych zdolność prawną ma każdy obywatel. Ustawodawca polski jeszcze w przepisach ogólnych prawa cywilnego z 1950 r. uznał za stosowne zasadę tę w sposób szczególny

¹³    S. Grzybowski, w: System, s. 307; Z. Radwański: Zarys części ogólnej prawa cywilnego. Warszawa 1979, s. 121; W. Lang: W sprawie prawnego statusu nasciturusa. PiP 1983. nr 6, s. 102.

¹⁴    W doktrynie zwracano uwagę, żc z przepisami prawa cywilnego, które chronią w szerokim zakresie dziecko poczęte, nic pozostawały w zgodzie przepisy zezwalające na przerywanie ciąży, zwłaszcza w bardzo liberalnym ujęciu tego zagadnienia przez obowiązującą poprzednio ustawę z 27.04.1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. Nr 12. poz. 61) — por. A. Stelmachowski: Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa 1984. s. 245.

¹⁵    O ochronie praw dziecka poczętego por. T. Smyczyński: Pojęcie i status ochrony dziecka w świetle Konwencji Praw Dziecka i prawa polskiego. PiP 1991, nr 4. s. 48: tenże: Nasciturus w' świetle ustawodawstwa o przerywaniu ciąży. SP 1993, nr 1. s. 115 oraz A. Dyoniak: Pozycja nasciturusa na obszarze majątkowego prawa prywatnego. RPEiS 1994, nr 3, s. 49.

¹⁸ Bliżej o tym por. M. Safjan: Prawo wobec ingerencji iv naturę ludzkiej prokreacji. Warszawa 1990. Por. także Z. Czernin. J. Gajda: Ochrona prawna dziecka poczętego in vitro f uwagi de lege lata i de lege ferenda), NP 1990, nr 12, s. 104.

161