CCI00071 (2)

§ 5. TOŻSAMOŚĆ OSOBY FIZYCZNEJ

I.    Ze względu na to, że osoba fizyczna to zidentyfikowana jednostka ludzka, we współczesnym świecie wielkie znaczenie przywiązuje się do jej cech ściśle osobistych. Jest to przy tym trend znamienny nie tylko dla prawa cywilnego, ale także dla innych gałęzi nowoczesnych systemów prawnych. W szczególności w parze z rozwojem różnego rodzaju praw osobistych w sferze prawa cywilnego idą takie instytucje, jak prawa obywatelskie w rozumieniu prawa konstytucyjnego, czy jak prawa człowieka w znaczeniu, jakie temu pojęciu nadają akty Organizacji Narodów Zjednoczonych. Te i im podobne właściwości składają się na status prawny człowieka we współczesnym świecie.

Z omawianego punktu widzenia podstawowe znaczenie w dziedzinie prawa cywilnego mają — poza już przedstawionymi, tj. zdolnością prawną (a) oraz zdolnością do czynności prawnych (b) — następujące, związane z jednostką ludzką, jej właściwości: c) tożsamość, d) jej stan cywilny, e) właściwości najściślej osobiste (stan osobisty), 0 należne człowiekowi dobra osobiste, g) jego właściwość natury zewnętrznej w postaci miejsca zamieszkania.

Między pojęciami tymi nie ma ścisłej granicy, wzajemnie one na siebie zachodzą i się krzyżują. Przykładowo można wskazać, że stan cywilny człowieka jest zarazem jednym z jego dóbr osobistych.

II.    Osoba fizyczna nie jest bezimienną cząstką przyrody czy społeczeństwa. Jest człowiekiem ściśle oznaczonym, jest zindywidualizowaną jednostką ludzką. Jej prawna indywidualizacja jest przeto niezbędna

nie tylko zresztą ze względu na poszanowanie należne osobie ludzkiej; jest to konieczne także dla obrotu cywilnoprawnego, gdyż stosunki prawne powstają z reguły między oznaczonymi osobami, choć dla powstania wielu z nich (mających charakter masowy) personalne oznaczenie stron nic jest konieczne. Całokształt cech, które składają się na tę indywidualizację, określamy jako tożsamość osoby fizycznej.

III.    Indywidualizacji człowieka służą tzw. dane personalne, a wśród nich przede wszystkim imię i nazwisko. Każdy człowiek musi mieć te dwa oznaczenia. Obowiązek taki nie został wprawdzie w naszym ustawodawstwie expressis verbis wypowiedziany, ale wynika on w sposób oczywisty z całokształtu obowiązujących przepisów. Jest to przede wszystkim problematyka prawa administracyjnego, ale ma duże znaczenie także w dziedzinie obrotu cywilnego, dlatego słusznie w naszym piśmiennictwie*⁵ podniesiono, że braku jakiejkolwiek wzmianki w kodeksie cywilnym o indywidualizacji człowieka nie sposób usprawiedliwić.

⁴⁵ S. Grzybowski, w: System, s. 324.

174