CCI00098 (2)

J Stosunki niemajątkowe |to takie, których_przedmiotem są dobra nie mające jako taicie* bezpośredniej wartości ekonomicznej, co^jednak nie wyłącza. żtTmogą one niekiedy hy^śclsle powiązang^źęlśto^takamT majątkowymi (np. naruszenie tzw. dóbr osobistych człowieka, jak zdrowie, wolność, cześć, może być połączone z poważnym uszczerbkiem majątkowym dla danej osoby). W doktrynie nie budzi wątpliwości, że prawo cywilne reguluje te stosunki niemajątkowe, które pozostają w ścisłym związku ze stosunkami majątkowymi (np. problematyka zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób fizycznych i prawnych, ochrona cywilnoprawna wspomnianych już dóbr osobistych itp.).

Należy jeszcze dodać, że w prawie cywilnym zdecydowanie^jTi^eważają stosunki majątkowe. Stosunki niemajątkowe dominują w dziale' prawa cywilnego zwanym^prawem rodzinnym, a występują niejako ex aequo w dziale normującym prawa na dobrach niematerialnych (prawo autorskie, prawo wynalazcze).    ^

Ad 2. Jak to expressis yerbis stanowi art. 1 k.c., podmiotami stosunków cywilnoprawnych są osobyjjzyczn^ (ludzie) oraz oSoby^prawne,) tj. prganiz-my wyposażone przez prawo w tzw. zdolność prawna, ti. możność nabywa-nia~praw i obowiązków. Poczynając od nowelizacji kodeksu cywilnego z 28J)7.1990 r.. znikła swoista kategoria podmiotów prawnych, jaką były tzw. jednostki gospodarki uspołecznionej.

Ad 3. Stosunkami majątkowymi (a w mniejszym stopniu także niemajątkowymi) zajmuje się nie tylko prawo cywilne, lecz także inne gałęzie prawa, zwłaszcza prawo administracyjne czy finansowe; potrzebne zatem jest dodatkowe kryterium, które by pozwoliło na przeprowadzenie linii granicznej między prawem cywilnym a innymi gałęziami prawa. Jest to jedno z najbardziej spornych zagadnień¹. Największą popularnością cieszy się pogląd, według którego kryterium tego należy szukać w metodzie re g u 1 o w a n i ą. Przyjmuje sie. że dla stosunków cywilnoprawnych charakterystyczna jest l\^rasada równorzcdnosci stron,] tzn. że żadna ze stron nie jest podporządkowana drugiej, la metoda regulacji~jcst według rozpowszechnionej opin i i następstwem okoliczności, że u podstaw stosunków cywilnoprawnych leży gospodarka towarowo-pieniężna. dla której charakterystyczną (jako zasada) jest ekwiwalentność obrotu. Inaczej rzecz kształtuje się w stosunkach ad-

16

1

Por. S. Ritierman: Pojęcia materialne w prawie cywilnym. Kraków 1962, s. 287 i n.; F„ Iscrzon: Uwagi o kryterium stosunku administracyjnego, PiP 1965, nr 11, s. 603; F. Long-champs: Współczesne problemy podstawowych pojęć prawa administracyjnego, PiP 1966, nr 6. s. 890; tenże; Problemy pogranicza prawa administracyjnego, SP 1967, nr 16. s. 3; J. Starościak: Studia z teorii prawa administracyjnego. Wroctaw-Warszawa-Kraków 1967; E. Modliński: O charakterze stosunków prawnych ubezpieczenia społecznego, NP 1967, nr 12. s. 1590: J. Filipek: Stosunek administracyjnoprawny, Kraków 1968; E. Smoktunowicz: O stosowaniu przepisów prawa cywilnego «■ prawie administracyjnym, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1969. nr 3, s. 47; A Stelmachowski: Wstęp teorii prawa cywilnego. Warszawa 1969, s. 20 i n.