CCI2014112335

5. SŁOWNIK TERMINOLOGICZNY

afazja - częściowa lub całkowita utrata mowy na skutek uszkodzenia pewnych struktur mózgowych, agrafia - całkowita niemożność pisania.

agramatyzm - zaawansowana postać dysgramatyzmu; nieprawidłowe użycie form gramatycznych języka jako następstwo uszkodzeń mózgowych lub niedojrzałości funkcjonowania mózgu.

akalkulia - zaburzenia w rozumieniu cyfr i liczb oraz w wykonywaniu na nich działań arytmetycznych; przyczyny natury neurologicznej, alalia - zaburzenia procesu przyswajania języka przez dziecko i zaburzenia mowy w następstwie wrodzonych lub nabytych w niemowlęctwie uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, aleksja - niemożność czytania.

anamneza (wywiad) - sposób uzyskiwania (przez lekarza, logopedę, psychologa) informacji o stanie psychofizycznym danej osoby, jej warunkach środowiskowych, wpływów dziedzicznych, okoliczności towarzyszących wystąpieniu określonych zaburzeń.

aparat artykulacyjny - zespół narządów mowy odpowiedzialnych za artykulację, składa się z jamy ustnej, jamy nosowej i jamy gardłowej, aparat fonacyjny - zespół narządów mowy odpowiedzialny za podstawowe dźwięki (płuca, tchawica, krtań).

artykulacja - ruchy i układy narządów mowy przy wymawianiu określonej głoski, audiolog - specjalista z zakresu audiologii.

audiologia - nauka zajmująca się działaniem i właściwościami akustycznymi, fizjologii słuchu i psychologii słyszenia.

autyzm - stan psychiczny powstały w następstwie upośledzenia rozwojowego, oznaczający brak kontaktu z otoczeniem, zamykanie się we własnym świecie; objawy autyzmu: zaburzenia w rozwoju nawyków fizycznych, społecznych, językowych; nienormalne reakcje na bodźce zmysłowe; często zaburzenia słuchu, wzroku, dotyku, czucia, bólu, równowagi, węchu, smaku; brak mowy lub jej zaburzenie; odbiegające od normy procesy intelektualne, błąd językowy - nieświadome odstępstwo od współcześnie używanej normy językowej; błąd zawsze można poprawić. Dla jednostki jest jednym z możliwych zachowań (zaburzenie mowy - jedynym).

bradylalia - spowolnienie mowy.

cechy dystynktywne - cechy artykulacyjne służące do rozróżniania wyrazów; zmiana którejkolwiek na inną cechę narusza „tożsamość” znaku, np. w wyrazie „gol” użyjemy głoski bezdźwięcznej, powstanie nowy wyraz „kol”; zespół cech dystynktywnych tworzy fonem; cechy dystynktywne spółgłosek dzielą się na: dźwięczne - bezdźwięczne, ustne - nosowe, twarde -miękkie - zmiękczone itd. Cechy dystynktywne tworzą opozycje głosek. Stanowią przedmiot zainteresowań fonologii.

ćwiczenia - wielokrotne powtarzanie czynności w celu nabycia sprawności umysłowej lub motorycznej.

diagnostyka - umiejętność rozpoznawania prowadząca do diagnozy, diagnoza - rozpoznanie i nazywanie stanu psychofizycznego jednostki w aspekcie anamnestycznym, prognostycznym i terapeutycznym, za pomocą zróżnicowanych metod, technik badawczych i środków, dialekt - regionalna odmiana języka.

dojrzałość szkolna - poziom rozwoju psychofizycznego i społecznego dziecka umożliwiający opanowanie treści programowych właściwych procesowi nauczania i uczenia się. Istotnym składnikiem dojrzałości szkolnej jest wysoki poziom sprawności mowy (mówienia i rozumienia), dwujęzyczność - posługiwanie się na co dzień dwoma różnymi językami, np. gwarą i językiem ogólnopolskim, innym językiem w domu innym w szkole, dysartria - zniekształcenie dźwięków mowy lub niemożność ich wytwarzania na skutek uszkodzenia ośrodków i dróg unerwiających narządy mowy (artykulacyjne, fonacyjne, oddechowe). Cięższą postacią dysartrii jest anartria. dysfonia - zaburzenia głosu powstałe na skutek upośledzenia czynności krtani, dysglosja - zniekształcenie dźwięków mowy (głosek) lub niemożność ich wypowiadania na skutek nieprawidłowej budowy narządów mowy. dysgrafia - trudności w opanowaniu kaligrafii, niski poziom graficzny pisma („brzydkie pismo”).

dyslalia - grupa wad wymowy dotycząca artykulacji, w jej skład wchodzą głównie: seplenienie, reranie, bezdźwięczność, nieprawidłowa wymowa k, g. dysleksja - trudności w nauce pisania i czytania występujące u dzieci sprawnych intelektualnie, nie przejawiających wad narządów zmysłów (wzroku, słuchu), lub zaburzeń rozwoju motorycznego. Zaburzenie przejawiające się przestawianiem liter w wyrazie, myleniem znaków o podobnym kształcie, przestawianiem wyrazów w zdaniu, dzieleniem wyrazów na poszczególne litery.

73