Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (72)

Na siedliskach lasu mieszanego i boru mieszanego przy udziale dębu wynoszącym 20-30(40)% wprowadza się go w gniazda, z zachowaniem osłony bocznej lub górnej. Wielkość gniazd wynosi 10-15 arów. Na siedliskach borowych dąb bezszypułkowy wysadzany jest pojedynczo lub grupowo. W odnowieniach dębu należy przestrzegać zasady wprowadzania domieszek pomocniczych (pielęgnacyjnych); szczególną przydatność wykazuje tu lipa i grab.

Przegląd innych metod wprowadzania dębu w ramach prac odnowieniowych i zalesieniowych

W wyniku ponad 100-letnich doświadczeń praktyków leśników, opracowano szereg metod wprowadzania dębu, dostosowanych do różnych warunków ekologicznych.

Poniżej przedstawiono te, które w praktyce leśnej w naszym kraju dają dobre rezultaty.

Metoda W. Ogijewskiego

Zaproponowana metoda zmierza do wprowadzenia dębu na zrębach,w oknach drzewostanu (dużych gniazdach) i na powierzchniach trudnych do odnowienia (np. zaroślach). Myślą przewodnią tej metody jest stworzenie młodym okazom dębu zabezpieczenia przed oddziaływaniem przymrozków i silnego nasłonecznienia oraz konkurencji ze strony innych gatunków drzew i chwastów. Warunki takie ma zapewnić gęstość, w jakiej wzrastają drzewka na placówce. Dzięki temu uniknie się też stosowania częstych zabiegów pielęgnacyjnych.

Ogijewski zaproponował metodę gęstej uprawy dębu na dużych placówkach o powierzchni 2 m² (1 x 2 m) — w liczbie 200 szt. na 1 ha — i posadzeniu na każdej z nich 25-50 jednorocznych sadzonek w więźbie 20 x 30 cm lub wysiewie 50-100 żołędzi (Ogijewski, Popova 1957).

Pierwsze przerzedzenie na placówkach, wykonywane dopiero po 20 latach, powinno doprowadzić do zredukowania liczby dębów na jednej placówce do 5 najlepszych okazów. Drugie cięcie przeprowadza się zazwyczaj w 30-letniej żerdziowinie dębowej, zostawiając po jednym dorodnym dębie na placówce. Liczba placówek w uprawie według Ogijewskiego odpowiadałaby zasadniczo docelowej liczbie drzew w dojrzałym drzewostanie dębowym (Ogijewski, Popova 1957).

Metoda St. Szymańskiego

Metodę Ogijewskiego zaadaptował do polskich warunków przyrodniczych Szymański (1977, 1983) (ryc. 24 do 29).

Warunki i zakres stosowania metody

Metoda ta jest szczególnie przydatna w przypadku najtrudniejszych podmokłych i silnie zachwaszczających się gleb, jak również na żyznych lecz suchszych siedliskach, gdzie cel produkcji ukierunkowany jest na wartościowe drewno okleinowe. Może być z powodzeniem stosowana przy wprowadzaniu domieszki dębu do litych upraw sosnowych na siedliskach mocnych borów i lasów mieszanych (Szymański 1983).

Omawiana metoda znajduje także zastosowanie przy:

a) uzupełnianiu odnowień naturalnych po cięciach uprzątających,

b) przebudowie drzewostanów drogą podsadzeń podokapowych oraz w rębni gniazdowej zupełnej i częściowej,

c) wykonywaniu uzupełnień i dolesień na przepadłych uprawach i w łukowatych młodnikach,

d) odnawianiu i zalesianiu stromych zboczy i jarów,

e) wprowadzaniu podszytów pod okap litych drzewostanów,

f) zalesianiu zrekultywowanych gruntów poprzemysłowych oraz innych nieużytków o zasobnych lecz zdegradowanych glebach.

Technika sadzenia dębu w gniazdach

„Odnowienie gniazdowe¹ polega na ręcznym sadzeniu w szparę (pod kostur) 1-rocznych sadzonek dębu na okrągłych placówkach o średnicy 1,2 m. Dąb na placówce sadzi się w więźbie 25 x 25 cm w liczbie 21 sadzonek w 5 rządkach: I rząd — 3 sadzonki, II, III i IV rząd — po 5 sadzonek i V rząd — 3 sadzonki (ryc. 24 i 25).

Dzięki opuszczeniu sadzonek narożnikowych w I i V rzędzie gniazdo przybiera kształt kolisty o średnicy 1 m. Dopuszcza się sadzenie 2- i 3-latek dębowych rządkami w rowkach wykopanych łopatą. Po wykopaniu pierwszego rowka sadzi się rząd sadzonek, których korzenie przysypuje się ziemią z następnego rowka. Najtaniej jednak i najsprawniej przebiega sadzenie 1-rocznego dębu pod kostur.

Przygotowanie gleby pod uprawy gniazdowe

Przewiduje się 4 sposoby przygotowania gleby pod nasadzenia gniazdowe przez:

a) ręczne poszerzenie (za pomocą motyk leśnych lub łopat) bruzd wyoranych pługiem leśnym, aby w przyjętej więźbie wykonać na co trzeciej, czwartej, piątej lub szóstej bruździe rząd placówek o średnicy 1,2 m. Poszerzenie bruzd można wykonać również przy zastosowaniu motorowego lub ciągnikowego świdra glebowego,

Przyjęta przez Szymańskiego nazwa „odnowienie gniazdowe” odpowiada określeniu: odnowienie na placówkach. Omawiana metoda, z wyjątkiem śródtytułów, jest cytatem z pracy Szymańskiego (1983).