478
a) przenoszenie jednostek montażowych do przestrzeni roboczej,
b) orientowanie wzajemne jednej jednostki (lub jednostek) względem drugiej,
c) ustalenie jednostki przyłączanej powierzchnią ustalającą do powierzchni ustaw-czej jednostki bazowej,
d) utrwalenie połączenia bezpośrednie lub pośrednie za pomocą jednostek złącznych (czynność możliwa, lecz nie występująca w każdym przypadku),
e) kontrola połączenia (czynność możliwa, lecz nie zawsze konieczna),
f) przeniesienie jednostki zmontowanej poza przestrzeń roboczą.
Inne czynności natomiast, takie jak: sprawdzanie warunków geometrycznych, wy-równoważanie czy regulowanie układów hydraulicznych, pneumatycznych lub elektrycznych należą do procesu technologicznego montażu. Do procesu tego należą również czynności o charakterze: przygotowawczym (oczyszczanie, trawienie, mycie), pomocniczym (gradowanie, piłowanie, docieranie, skrobanie), wykańczającym (malowanie, konserwowanie, znakowanie, pakowanie), a także kontrolnym (np. sprawdzanie kompletności, wyglądu zewnętrznego itp.).
Zgodnie z PN proces technologiczny montażu można określić jako część procesu produkcyjnego obejmującą ogół wykonywanych w określonej kolejności operacji montażowych, związanych z łączeniem oddzielnych jednostek montażowych w określoną jednostkę wyższego rzędu lub w gotowy wyrób (maszynę lub urządzenie) według określonych warunków technicznych. Wynika z tego, że montaż, tj. łączenie części lub zespołów, jako obejmujący znacznie mniejszą liczbę czynności niż proces technologiczny montażu stanowi tylko część tego procesu.
Podobnie jak to jest w procesie technologicznym części, tak i w procesie technologicznym montażu operacja stanowi podstawowy składnik tego procesu. Polska Norma operacją montażową nazywa zamkniętą część procesu technologicznego obejmującą działanie wykonywane bez przerwy na jednym stanowisku montażowym, na określonych jednostkach montażowych. Ponieważ nie wszystkie operacje wywierająjednako-wy wpływ na właściwości części i zespołów, przeto dzielimy je na trzy grupy: główne, pomocnicze i kontrolne (rys. 22.3).
Operacje główne charakteryzują się uzyskiwaniem odpowiedniej dokładności pasowania lub ogniwa zamykającego w łańcuchu wymiarowym i obejmują następujące czynności wykonywane na jednostkach montażowych: wzajemne zorientowanie, połączenie i utrwalenie połączenia. Aby zapewnić niezawodność i długotrwałość pracy maszyny, wprowadza się do procesu dodatkowe operacje, jak np. dociąganie w połączeniach gwintowych, usuwanie naprężeń, lub wyrównoważanie elementów wirujących. Dzięki nim jednostka zmontowana uzyskuje właściwości funkcjonalne wyższego rzędu. W celu odróżnienia tych operacji od operacji podstawowych nazywamy je „specjalnymi”.
Operacje pomocnicze nie wpływają na właściwości funkcjonalne montowanych jednostek (zespołów), ale są nieodzowne w procesie technologicznym montażu. Można je podzielić na trzy podgrupy: