CIMG3371 (2)

nia. Główne porządki architektoniczne zostały ukształtowane w starożytności, w kręgu kultury klasycznej (greckiej i rzymskiej). W VI w. p.n.e. ustaliły się w Grecji zasady porządku architektonicznego doryckiego i jońskiego, a później odmiany tego drugiego — porządku korynckiego.

4    Naumachia — widowisko przedstawiające walkę statków na morzu. Nazwę tę nosiła w starożytnym Rzymie również specjalna budowla, zbliżona swoim ukształtowaniem do amfiteatru, mająca zamiast areny wypełniony wodą basen i przeznaczona do urządzania wspomnianego widowiska.

5    Warto wspomnieć tu o niezwykłym wykorzystywaniu zawartości rzymskich publicznych urządzeń sanitarnych w niektórych procesach technologicznych. Oto do czyszczenia wełny i skór używano... wystałego moczu ludzkiego, który, ..odzyskiwany" z ustępów publicznych, był drogo sprzedawany folusznikom i garbarzom. Cesarz Wcspazjan, inicjator budowy Koloseum, poszukujący nowych źródeł wpływów finasowych do skarbu państwa, nałożył specjalny podatek na ..zbieraczy" cennego środka piorącego z ustępów publicznych. Kiedy jego syn i następca tronu cesarskiego. Tytus, czynił mu wyrzuty z powodu wyboru tak nikczemnego źródła podatków. Wes-pazjan podsunął Tytusowi pod nos monetę i kazawszy mu ją powąchać, stwierdził lapidarnie: Pecunia non olet (pieniądze nie śmierdzą). Powiedzonko to zyskało sobie popularność sięgającą naszych czasów.

6    Trawertyn - skała osadowa, odmiana martwicy wapiennej, mocny i lekki materiał budowlany, nieognioodpomy. pod wpływem żaru kruszy się na proszek. Przez Rzymian zwany lapis tiburtinus — od miasta Tibur (dzisiejsze Tivoli).

I . Powie*' ^v

tradl’*⁰*¹ l chrzt

Bazylik

necji

1 Świętv N urodzenia i warzysz po

wla i Ban ewangelii c chrzęści jar

2    Doża -1 blikach we

3    Archiwi omamenti talu lub kf

; nego otwc

4    Tympa ; mieszczą

nad nadj listne lul I koracją

| 5 Sterc j wieńcz.

| ncj

| 6 Lizy biarz Skopa żnokh p.n.e. sandr ców.

7 Beton rzymski (wynaleziony w HI w

j był mieszaniną piaszczystych popiołów (pślówl wulkanicznych (zwanych od miasta PulcofrJ vis puteolanus) z zaprawą wapienną, piaskiem’ żwirem. Beton ten wiązał nawet pod wodą. _U7J kując po pewnym czasie trwałość skały. Dziś pyły wulkaniczne, zgęszczone w procesie nw\l ralńego starzenia, noszą nazwę pucolan (od sta Puzzuoli, staroż. Puteołi). Pucolany są używa, ne w stanie zmielonym jako domieszki do zapraw budowlanych, którym nadają wodotrwalość oraz w stanie rozdrobnionym jako kruszywo dó lekkich betonów.

8    Tuf-lekka, porowataskałaskładającasięgló. wnie z piasku i popiołu wulkanicznego, scemcn-towanego np. spoiwem krzemionkowym ilastym.

9    Łac. velum = żagiel, zasłona; stąd też polska nazwa ..welon".

10    Jan Parandowski: Mój Rzym. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław-Warszawa-

i -Kraków 1970

Kościół Hagia Sophia w Konstantynopolu

1    Salomon-słynny król żydowskizXw.p.n.c.. wsławiony m.in. przez wzniesienie wspaniałej świątyni w Jerozolimie.

2    Absolutyzm monarchiczny - forma władzy, w której panujący ma władzę prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą oraz nie jest odpowiedzialni przed społeczeństwem.

3    L. Spraguc de Camp: Wielcy i mali twórcy cywilizacji. Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.