54221

doryckim miał formę prostej gładkiej belki, w pozostałych (zobacz: porządki architektoniczne) jego płaszczyzna dzieliła się na trzy fasciae, z których najwyższa była najbardziej wysunięta. W mniej ścisłym znaczeniu architraw to profilowane obramienie drzwi i okien.

Archiwolta - zdobione ornamentami, profilowane lico łuku, arkady, łuki zamykające portal, najczęściej bogato zdobione.

Arkada - szereg łuków opartych na słupach lub filarach. Arkada znana jest od czasów starożytnego Rzymu, stosowana głównie w akweduktach, krużgankach, loggiach.

Baptysterium - sadzawka lub basen przeznaczony do ceremonii chrztu przez zanurzenie. Najczęściej budowla wolno stojąca, usytuowana po zachodniej stronie kościoła. Ściany często były dzielone arkadami, zdobione freskami, dach w kształcie kopuły. Pierwsze budynki baptysterium powstały w IV w. Z czasem rozbudowano je o dodatkowe pomieszczenia przeznaczone na przedsionek, sacrarium (pomieszczenie do przechowywania sprzętu liturgicznego), apsydę z ołtar/.em. Po uproszczeniu ceremonii chrztu (XIII - XV w. baptysterium zastąpiono chrzcielnica.

W Polsce baptysteria znajdują się w Poznaniu, GnfcŚnfo Ostrąwję Lednickim » w Wiślicy.

Bazylika - w archi tekturze tą nazwą określa się typ kościoła wielonawowego ( niezależnie od funkcji kanonicznych, które ten kościół pełni), o nawie głównej wyższej od naw bocznych i posiadającej własne okna ponad dachami naw bocznych (w odróżnieniu od kośc ioła halowego). Natomiast podobny kościół, w którym nawa główna nie posiada okien, jest nazywany pseudobazylika.

Biforium (bifora) łaŁ biforis - dwudrzwiowy, arkadowe okno lub przezrocze podzielone najczęściej kolumienka na dwie części. Charakterystyczne dla budownictwa romańskiego i historyzmu w XIX wieku nawiązującego do romanizmiL

Boniowanic - dekoracyjne opracowanie krawędzi oraz lica ciosu kamieni podkreślające ich układ Rozróżniamy następujące typy boniowania, w zależności od:

•    układu rowków: płytowe, pasowe;

•    ukształtowania płyt: płaskie, wypukłe

•    faktury powierzchni: dzikie (rustyką), groszkowane, szlifowane, polerowane itp.

Technika była znana i stosowana w okresie starożytnego Rzymu, w okresie renesansu nastąpił jej rozwój. W tynku naśladowano wygląd muru z kamienia, przez wykonywanie profilowania naśladującego układ kamieni w murze, przy pomocy boni. Bonia to spoina podreślająca układ kamieni lub rowek w tynku nadający elewacji monumentalny charakter. Boniowane mogły być całe elewacje albo tylko cokoły, naroża ścian, pilastry. obramowania otworów, filary itp.

Cokół to najniższa nadziemna część budowli lub jej elementów (np. kolumny, filami. Pełni on dwie funkcje:

konstrukcyjną (jest wzmocnioną częścią budowli, na której opiera się jej ciężar)