0000055 3

u pozostałych zwierząt. Związek ten i jego czteropierścieniowa pochodna — lanosterol powinny być zaliczane do trój terpenów, podobnie jak wszystkie pochodne tego ostatniego (np. cholesterol), pomimo mniejszej zwykle ilości atomów węgla, wynikłej wskutek usunięcia niektórych grup metylowych w postaci C0₂.

Lanosterol i cholesterol są typowymi sterydami tkanki zwierzęcej. Pierwszy z nich występuje w znacznych ilościach jako składnik tłuszczu wełny owczej, zwanego lanoliną, który znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, cholesterol natomiast — we wszystkich komórkach zwierzęcych, gdzie stanowi składnik warstwy tłuszczowej błony komórkowej. W przypadkach patologicznych, tzn. przy nadmiernym stężeniu cholesterolu we krwi jon wapniowy w postaci nierozpuszczalnych soli odkłada się w ściankacli naczyń krwionośnych (miażdżyca) lub w postaci kamieni w pęcherzyku żółciowym. Ponadto cholesterol jest związkiem wyjściowym dla wielu innych składników sterydowych, jak hormonów sterydowych kory nadnercza i gruczołów płciowych, glikoalkaloidów o dużej aktywności biologicznej oraz grupy witamin D. Spotykane w organizmie zwierzęcym tzw. kwasy żółciowe mają również budowę sterydową i pełnią rolę przy trawieniu tłuszczów.

Witaminy grupy D

Organizm zwierzęcy zawiera z reguły minimalne ilości witamin grupy D, natomiast stwierdzono w nim, a także w pożywieniu pochodzenia roślinnego, obecność szeregu związków mających charakter prowitamin D, z których najważniejszymi są ergosterol i 7-dehydrochole-sterol. Oba związki są zdolne do przemiany w organizmie zwierzęcym odpowiednio do witaminy D₂ — ergokalcyferolu i D₃ — cholekalcyfe-rolu, zgodnie z reakcjami 7-2 i 7-3

Przedstawione wyżej przemiany, polegające na otwarciu pierściania B układu steranowego, przebiegają bardzo łatwo pod działaniem promieni ultrafioletowych, a więc są typowymi reakcjami fotochemicz-

156