page0881

Spekulacyja — Spencer    873

tni ten rodzaj spekulaoyi, pochodzący ze Wschodu, znachodzi się także w syste-matach wpływowych na fllozoflję zachodnią, przed innemiu Neoplatoników, ano-wszemi znów czasy w szkole Schellinga. Natomiast Hegel i jego następcy zowią spekulatywnem czyli pozytywnem takie tylko myślenie, które kieruje się metodą rozwiązywania wszystkich sprzeczności w pojęciach przez wyższe jedności. Herbarst upatruje fllozoflję spekulatywną w wynajdywaniu sprzeczności ukrytych w doświadczeniu, oraz w następnem usuwaniu takowych za pomocą sztucznego obrabiania pojęć. Jedynie pewną podstawą wszelkiej speku-lacyi jest badanie sposobu, w jaki w ogólności powstaje w nas doświadczalne poznanie, a wartość pojedynczych metod spekulatywnych zależy od stopnia, w którym takowe wyrosły z rzeczywistego zgłębiania tworzącego się w nas poznania i wiedzy.    F. H. L.

Spencer (Jerzy Jan, hrabia), znany bibliofil, urodził się d. 1 Września roku 1758 z ojca barona Spencer, który w 1761 mianowany został vicehrabią Althorp, a w 1765 r. hrabią; kształcił się w uniwersytecie w Cambridge. Po powrocie z podróży po Europie wybrany był do parlamentu, a w 1783 po śmierci ojca przeszedł do izby wyższej. Jako pochodzący z rodziny wigów, należał do oppozycyi, lecz gdy wybuchła rewolucyja francuzka przeszedł na stronę ministrów. W 1794 został pierwszym lordem admiralicyi i prezydował w niej do r. 1800. W r. 1801 wystąpił z gabinetu wraz z Pitte’m, ale za gabinetu Fox a i GrenwilPa znowu przez krótki czas był sekretarzem stanu spraw wewnętrznych. Następnie żył prywatnie i umarł dnia 10 Listopada 1834. Założył jednę z największych i najświetniejszych biblijotek w Europie. Początek jej stanowiło zakupienie w r. 1789 zbiorów hrabiego łłewickiego, które przeszły na jego własność za roczną rentę 500 fun. szt., a następnie z monarszym prawdziwie nakładem ciągle były pumnażane, przez rozmaite zakupy po całej Europie dopełniane. Większa część tej biblijoteki znajduje się w \lthorp, w hrabstwie Northampton, rodzinnej siedzibie lorda o kilka mil od Londynu odległej, obejmuje ona 45,000 tomów, inna część pozostaje w Londynie. Bogactwo jej pod względem najdawniejszych płodów sztuki drukarskiej i pierwotnych wydań klassyków wykazuje Diddini jego biblijotekarz, w dziele: Biblio-theca Spenceriana (4 tomy, Londyn, 1814). Dzieło to zawiera dokładny, mnóstwem rycin, drzeworytów i facsimiliów wzbogacony opis 1000 inkunabułów i wielu innych dotąd jeszcze nieznanych druków. O dalszym składzie tej biblijoteki sądzić można z katalogu zbioru Rewickiego (Berlin, 1794). Spencer założył także bogaty zbiór obrazów, który Diddin opisał w pierwszym tomie swojego dzieła: Aedes Althorpianae (2 tomy; Londyn, 1822). Drugf tom tego dzieła służy za dalszy ciąg do Bibliotheca Spenceriana i zawiera dokładny opis najkosztowniejszych dawnych druków, kto e Spencer nabył w latach 1815—22.— Spencer (Jan Karol, hrabia), najstarszy syn poprzedzającego, jako znakomity angielski mąż stanu znany pod nazwiskiem lorda Althorp, urodził się dnia 30 Maja 1782. Nauki pobierał w Cambridge, w r. 1803 zasiadł w izbie niższej i za rządów Foxa i Grenwilla był jednym z lordów skarbu, podczas gdy ojciec jego zarządzał sprawamr wewnętrznemi. Od razu podzielił przekonania wigów, i bronił wszelkich wielkich projektów reformy, z któremi w swoim czasie to stronnictwo występowało. Gdy w r. 1830 Wigowie wraz z Grey’em dostali się do steru rządu, otrzymał urząd kanclerza izby skarbowej. Jako przemawiający w imieniu rządu, wprawdzie nie okazał wielkich zdolności mówcy, lecz spokojnym i na rozległych wiadomościach opartym rozwojem swoich myśli, um‘ał pozyskać zaufanie izby. W przedmiotach