CIMG4097

Tabela 8. Wirusowe i komórkowe receptory*

i

mu	Receptory komórkowe	Receptory wirusowe ~
Wirusy RNA
Pikorna wirusy wirus poliomyelitis	100 kDa	VP1
rinowirus człowieka	molekuła 1 (ICAM-1)	VP1, 2 i 3
Reo wirusy reowirus typu 3	P-adrenergiczny receptor/sialo-	hemaglutynina
Togawirusy wirus Semliki	glikoproteiny klasa I HLA/H-2 MHC (?)	glikoproteina E2
Ortomyksowirusy wirus grypy	sialyloligosacharydy	hemaglutynina
Param yksowirus wirus Seodai	sialyloligosacharydy	hemaglutynina-neuraminidaza
Rabdowirusy wirus wścieklizny	receptor acetylocholinowy	białko G
Retrowirusy HIV-1 i HJV-2	molekuła CD4	gpl20
wirus Visna	(+ dodatkowe białka) MHC klasy 1 (?)	glikoproteina osłonki
Wirusy DNA Herpeswirusy wirus cytomegalii	klasa I HLA MHC molekuły	H301
wirus E-B	+ P2-mikroglobulina C3d receptor ‘CR2’ (=CD21)	gp 350
Pokswirusy wirus krowi anki	receptor EGF	białko VGF
Hepadnawirusy wirus wzw. typu B	hepatocytowy receptor	Pre-S

I Uproszczona wg: Cann, 1993.

podlega najlepszej syntezie w komórkach, które przebyły fazę S i mitozę. Gdy dochodzi do zablokowania mitozy, wówczas komórka nie reprodukuje wirusa.

O tym, jakie znaczenie ma skład chemiczno-biologiczny powierzchni komórki dla namnażania wirusa, możemy się dowiedzieć z rozdziału nt. adsorpcji wirusa.

Niezbędnym warunkiem zapoczątkowania namnażania wirusa w komórce jest jej zakażenie przynajmniej jedną cząstką wirusową. Wynikiem pomyślnego namnożenia są liczne (nawet setki i tysiące) nowe potomne wiriony.

W warunkach doświadczalnych, w środowiskach milionów wrażliwych komórek, zachodzi wiele cyklów reprodukcyjnych, dających nowe populacje wirionów. Równocześnie jednak występuje inaktywacja niektórych wirionów zarówno z pierwszej, jak i z następnych generacji. Dochodzi również do zmian w liczebności komórek wrażliwych na zakażenie potomnymi wirusami. Dlatego w celu ustalenia cyklu reprodukcyjnego określonego wirusa w określonej komórce bardziej przydatna jest taka sytuacja, w której maksymalna liczba komórek podlega jednoczesnemu zakażeniu. Aby jednak proces zakażenia był synchroniczny, musi przypadać na jedną komórkę określona liczba wirusów. Na ogół stosuje się 5-10 wirusów na komórkę. Po upływie określonego czasu,

Ryc. 15. Jednostopniowe namnożenie wirusa. Cyfry przy krzywych: 1 -fagT_4J2-poliowirus, 3 - wirus choroby mozaikowej tytoniu. 4 - her-peswirus, 5 - reo wirus, 6 - adenowirus.

niezbędnego do wystąpienia adsorpcji, usuwa się środowisko wraz z nieadsor-bowanymi wirusami, przepłukuje jałowym płynem środowiskowym. Takie jednostopniowe namnożenie wirusa w hodowli komórkowej ilustruje ryc. 15.

Oznaczenie zawartości wirusa określa się przez mianowanie wirusa wewnątrzkomórkowego i uwolnionego do środowiska. Wewnątrzkomórkowego wirusa uwalnia się z komórki przez jej rozbicie za pomocą zamrażania i odmrażania i(lub) ultradźwiękami (ryc. 16).

3

Ryc. 16. Krzywe namnażania wewnątrzkomórkowego i zewnątrzkomórkowego wirusa, na przykładzie wirusa Herpes simplex i komórek HeLa. 1 - miano wirusa wewnątrzkomórkowego przy dużej dawce zakażającej, 2 - miano wirusa pozak om orkowego przy dużej dawce zakażającej, 3 - miano wirusa wewnątrzkomórkowego przy malej dawce zakażającej, 4 - miano wirusa pozakomórkowego przy malej dawce zakażającej.

Czas pojawiania się wirusów potomnych jest zróżnicowany, np. u faga T« wynosi 13 min, a ponad 15 godzin u adenowirusów. W tych okresach zachodzi wiele procesów: przenikanie wirusa do komórki, obnażenie jego kwasu nukleinowego, faza licznych zróżnicowanych procesów molekularnych ekspresji wirusowego genomu i translacji odcinków genomowych na kodowane przez nie aminokwasy i polipeptydy, dojrzewanie, tworzenie zdefiniowanych wirusów i ich uwalnianie do otoczenia; część potomnych wirionów może pozostać

67