Zmierzch dominacji władzy komunistycznej, upadek bipolarnego ładu międzynarodowego i postępująca dezintegracja Związku Radzieckiego tworzyły jakościowo nową i niezwykle korzystną dla Polski sytuację. Warunki wewnętrzne i międzynarodowe dawały państwu polskiemu możliwość pełnej realizacji suwerennych praw: wyrażania i ochrony własnych interesów, ekspresji własnej tożsamości, witalności i aspiracji, a w konsekwencji powrót do europejskiej rodziny narodów, rozumianej cywilizacyjnie i instytucjonalnie.
Dany układ, zarówno w aspekcie wewnętrznym, jak i międzynarodowym, nie jest jednak czymś stałym - ulega nieustannym zmianom, nie zawsze dla określonych społeczności i grup decydentów pożądanym. Stąd obowiązkiem Polski i jej władz stało się maksymalne wykorzystanie bardzo sprzyjającej koniunktury i zagwarantowanie realizowania polskiej racji stanu przez rozsądną i perspektywiczną politykę.
Trwały i nieodwracalny charakter niezawisłości i podmiotowej roli Polski można było osiągnąć nie tylko systematycznym wysiłkiem i wyrzeczeniami, związanymi z procesem transformacji gospodarki i systemu społecznego, ale także zręcznym zaangażowaniem dyplomacji na arenie międzynarodowej. Stąd celem polskiej polityki zagranicznej stało się osadzenie Polski w takich strukturach, w których uczestnictwo umożliwi bezpieczne i sprawne zakończenie procesów społeczno--ekonomicznej przebudowy kraju, a także wzmocni międzynarodową pozycję kraju i umożliwi stanie się clemdntem szerszej wspólnoty, której zasady powodują trwały rozwój i zapewniają bezpieczny i suwerenny byt. W ten sposób splatają się ze sobą polityka zagraniczna i zespół polityk skierowanych do środowiska wewnętrznego Polski. Jest to szczególnie widoczne w procesach integracji ze strukturami euro-atlantyckimi, zwłaszcza z Unią Europejską (UE).
Na początku lat 90. Polska przeżywała poważny kryzys gospodarczy i społeczny, będący spuścizną minionego systemu i skutkiem gwałtowności reform. Obecnie jest już pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej, państwem z perspektywami dynamicznego rozwoju gospodarczego i liczącym Się partnerem innych państw europejskich. To efekt czasu wypełnionego reformami i wysiłkiem pokolenia, które