DSC00003 (14)

fizjologiczne, lj. budowa ciała (mężczyzna, kobieta, dziecko), stan emocjonalno fizyczny, stany chorobowe (choroba wieńcowa, astma, gruźlica, padaczka, cukrzyca, choroby skóry), alkoholizm

zewnętrzne (środowiskowe), tj. czynniki, które zmniejszają odporność człowieka na skutki rażenia (wilgotność, temperatura), czynniki ułatwiające przepływ prądu do ziemi (stanowiska na gołej ziemi, przewodząca podłoga, itp,); w związku z tym przepisy rozróżniają dwie grupy warunków środowiskowych:

warunki środowiskowe 1 - przy rezystancji stanowiska pracy Re > 1000 O - występują w | pomieszczeniach suchych i nicprzewodzącej podłodze

Iwarunki środowiskowe 2 - przy rezystancji stanowiska pracy Re < 1000 Q - występują w Bomieszczcniach wilgotnych, na terenach otwartych i przewodzącej podłodze.

U Człowiek odczuwa nieprzyjemnie prąd rażenia już od wartości 1 mA. Przekroczenie war-rtości prądu 25 mA może już być dla człowieka porażonego śmiertelne, chociaż, jak wykazały /*j\ ostatnio prowadzone badania, człowiek może wytrzymać znacznie większe wartości natężenia i j prądu, nawet do 300 - 400 mA, ale tylko przy krótkich czasach jego działania (1-3 s).

M/L/f* Przyjmuje się, że właśnie natężenie prądu przepływającego przez człowieka jest Bajta ważniejszym czynnikiem określającym skutki rażenia; w związku z tym wyróżnia się trzy charakterystyczne wartości prądu zwane poziomami bezpieczeństwa (każdy odmiennie nazwany, odpowiednio do podstawowych efektów działania takiego prądu). Są to:

♦    poziom | - z prądami do I mA - próg odczuwałności

♦    poziom 11 - z prądami do 10 mA - próg samouwolnienia (prądy o większych warto-J ściach przepływające przez układ mięśniowy i kostny powodują np. zaciskanie się ręki

\ na przewodzie wiodącym prąd elektryczny i niemożność jej samodzielnego oderwania)

W!

I ♦ poziom Ul - z prądami do 25 mA - prąd graniczny niebezpieczny dla zdrowia i życia 1 (prąd o wartościach powyżej 25 mA z dużym prawdopodobieństwem może być przy-czyną, groźnego dla życia, migotania komór serca - silnej arytmii pracy serca).

Bartość prądu zależy, zgodnie z prawem Ohma, od wartości napięcia pod którego działa-niem znalazł się człowiek i od rezystancji obwodu elektrycznego, w którym prąd przepływa przez ciało człowieka. Rezystancja ciała człowieka stanowi tylko jeden składnik całkowitej rezystancji obwodu; niekiedy jest ona dominująca, ponieważ rezystancja przewodów i innych części obwodu jest niewielka w porównaniu z rezystancją ciała. Tak będzie np. gdy rezystancja podłoża, na którym stoi człowiek jest znikoma (bosą noga na wilgotnej ziemi), natomiast gdy rezystancja podłoża będzie duża (człowiek w obuwiu na gumowej podeszwie stoi na podłożu dobrze izolowanym), całkowita rezystancja obwodu będzie znacznie większa od rezystancji ciała człowieka, a tym samym tylko niewielka część napięcia powodującego przepływ prądu rażenia przypadnie na ciało człowieka.

Podane wyżej zależności efektów rażenia z wartością prądu są z praktycznego punktu widzenia, tj. wymagań ochrony przeciwporażeniowej i projektowaniu zabezpieczeń mało przydatne; znacznie wygodniej będzie posługiwanie się wartościami napięcia elektrycznego.

W związku z tym przepisy dotyczące ochrony przeciwporażeniowej wprowadzają następu-1 jące pojęcia (definicje):

J | napięcie robocze - napięcie, przy którym urządzenie elektryczne pracuje (między k elementem obwodu a ziemią); co do wartości może ono być różne od tzw. napięcia znamionowego (np. przepisy dopuszczają możliwość podwyższenia napięcia przez transformatory zasilające o 5%), tj. napięcia na które dane urządzenie zostało zaprojektowane. Poziomy napięć bezpiecznych podano w tabeli poniżej, napięcie dotykowe - napięcie między dwoma punktami nie należącymi do obwodu elektrycznego, z którymi mogą zetknąć się równocześnie ręce lub ręka i stopy, albo inne części ciała człowieka. Napięcie dotykowe może wystąpić bezpośrednio na obudo-

12