DSC00048

kwiatach najpiękniejsze prześnili tycie, smutną są zaw$z_{e (}n nas rozkoszą, Mg<Jy także natura nie może być bliższą czl f wieka, nigdy wszystkie jej przedmioty żywiej do niego wiąće, jak kiedy po^dlugkh tatach zobaczy na ziemi ojczyste i drzewa, już jak on łatami zmienione, usłyszy strumień z tym samym szume© pędzący, którego krople nigdy już, jak jeg₀ dni dziecinne, »• to miejsce nie wrócą. Księżyc, niegdyś wszędzie mu na drodze towarzyszący, utaję nut się w tej chwili nie do świata, ale do tego tylko miejsca jak tc góry i lasy należeć. Każde drzewko i kwiatek jest tu dla niego rodziną. Ale radosne łzy wspomnienia mieszają się razem z smutnymi Izami tęsknoty. Są to cienie upłynionych lat, wszędzie mu zastępujące. Nie to jest, co było, iue to odzyskane, co stiacone! — Taki obraz romantycznoki postrzegamy w całej naturze.

Serdeczny język muzyki zawiera równie dia czucia naszego tajemnice obodaająee muesfcnia i tęsknotę jak widok natury, .fest to głos powszechnej matki natury, do każdego uczucia przemawiający. Wesołość młodzieży, tęskność kochających, zapal rycerzów do sławy, uniesienia poetów, boski jej język niepojętym obudzą sposobem. Za potokiem jej głosów porywane warncśe doznaje na przemian smutku radości, wspomnień tęsknoty; wyobrażenie zaś unosi ku Bogu, stawia w świecie idealnym, tworzy przedmioty zachwycające i chętną a niezmordowaną duszę wodzi po wszelkich cza równych krajach. W po-ttą&Kh zawśze ten bodti język poezji towarzyszył. Poeci późniejsi oddzielili się od muzyki Obiedwie te siostry rozdzielone doskonaliły się osobno i rosły we wdzięki i teraz w serdecznym znowu uśdśniemu łączyć się zdają, aby jedna drugą V nową pięknością obdarzając, uroczym głosem razem do czucia i myśli słuchacza przemówić mogły. — W początkach pobudzała muzyka do wesołości i tańca, dzisiejsza więcej unosi itrnrr. więcej przyjemny smutek w nas budzi. Taka sama jest różnica poezji pierwszych ludów od teraźniejszej romantyczno-dcL w której prócz oper, także pieśni, dumy, ballady powszech-

nie zdobione są muzyką, tak jak u starożytnych śpiewali poeci przy lutniach. We Włoszech stała się poezja powszechnie biedną l najniższą sługą muzyki, tak jak u nas po większej części żadnego na nią nie raczy mieć względu; w operach francuskich Oddają sobie powinny szacunek i wzajem najuprzejmiej się wspierają; w Niemczech, jeżeli poezja nie może w operach być równą swej siostrze i jeżeli się więcej dla niej poświęca nie mogąc jak francuska wzajemnego godzić pożytku, odbiera jednak hołdy od muzyki wszędzie, gdzie dla niej pole otwiera. Ileż to w Niemczech pieśni, ballad, powieści, a nawet większych poematów, ozdobionych 1 upowszechnionych przez muzykę? Tam to już ona wszelkiemu uniesieniu poezji ośmiela się towarzyszyć. Muzyka, równie jak poezjo do nieskończoności dążąca, niepewne obudzająca wyobrażenia i w Niemczech w jednym duchu co poezja doskonalona, musi mieć ważny wpływ na teraźniejszą romantyczność. — Chciałbym się tu czytelnikowi wytłumaczyć, że przez tę nieskończoność wcale nie rozumiem niedokładności dzieła lub niedopełnienia tego, co rozsądek i prawdziwa sztuka wymagają po nim, ani też pod niepewne wyobrażenia należą niesfornie powikłane myśli, niezrozumiałe obrazy. Nasze pojęcie nie wystarcza naszej i ma gi nacji, mowa nie wydol a czuciu. Dlatego pod nieskończonością w poezji rozumiem odsłonienie pola do wyobrażeń dla duszy albo potrącenie czucia, to jest: kiedy poeta nie stara się wymownie przyświadczać o stanie czucia, ale obraz tylko jego wystawi, abyśmy je z nim dzielili. Tak nieskończoności obraz wystawia nam Karpiński malując Boga:

W środku samego siebie bóstwo siedzi... *

Za tron, ua którym nie miał poprzednika.

Kiedy swe boskie obróci powieki,

cytat z wiersza O u;teł<

¹ „W środku samego siebie bóstwo siedzi?* kości Boga (Pieśni ks. I, pieśń XX).

8