DSC00232 (7)

ibeta X.E.4-3. Skala sprawności wg Eastern Cooperative Oncology Group (ECOG)

topień    Definicja

irawności

prawidłowa sprawność, zdolność wykonywania normalnych czynności bez ograniczeń

obecność objawów choroby, możliwość chodzenia i zdolność ? wykonywania lekkiej pracy

1    zdolność wykonywania czynności osobistych, niezdolność

do pracy, konieczność spędzania w łóżku mniej niż połowy dnia

J    ograniczona    zdolność    wykonywania czynności osobistych,

konieczność spędzania w łóżku więcej niż połowy dnia

4    konieczność    spędzania    w łóżku całego dnia, konieczność

stałej opieki z powodu choroby

§    zgon

d)    stałe monitorowanie przebiegu leczenia pod kątem korzyści terapeutycznych (ocena odpowiedzi) i tolerancji (ocena działań niepożądanych)

e)    uzależnienie długości leczenia od jego celu (leczenie radykalne vs paliatywne), skuteczności i tolerancji oraz dostosowanie do indywidualnej sytuacji chorego

f)    zapewnienie możliwości obserwacji chorego po leczeniu.

Standard współczesnej chemioterapii nowotworów stanowią schematy złożone z kilku leków powtarzanych cyklicznie (chemioterapia wielolekowa), zwykle w odstępach 21-dniowych, które pozwalają na powrót do wartości prawidłowych wskaźników morfologii krwi. Najczęściej stosowane są schematy zawierające 2 lub 3 leki. Schematy z większą liczbą leków wykorzystuje się sporadycznie, ponieważ są bardziej toksyczne, a nie zwiększają istotnie skuteczności. Chemioterapia wielolekowa zmniejsza ryzyko chemiooporności spowodowanej selekcją opornych na pojedyncze leki klonów komórkowych w obrębie heterogennych nowotworów.

Leki w schematach wielolekowych:

1)    muszą wykazywać potwierdzoną w monoterapii aktywność przeciwko określonemu nowotworowi

2)    powinny mieć odmienne mechanizmy działania prze-ciwnowotworowego (optymalnie działanie synergi-styczne lub przynajmniej addytywne)

3)    nie powinny wykazywać zjawiska wzajemnej oporności krzyżowej

4)    powinny mieć odmienne działania toksyczne. Właściwie nie stosuje się leczenia naprzemiennego

z udziałem różnych leków lub schematów. Obowiązuje paradygmat chemioterapii sekwencyjnej, tzn. stosowanie leczenia pierwszej linii do chwili wyczerpania odpowiedzi lub wystąpienia toksyczności ograniczającej, oraz leczenia kolejnej linii w razie progresji choroby. Monoterapię stosuje się bardzo rzadko (np. w ciążowej chorobie trofoblastycznej i niektórych chłoniakach).

Stosowanie należnych dawek leków ogranicza ryzyko oporności. Zmniejszanie dawek, np. u chorych w wieku podeszłym, prowadzi do wytworzenia wtórnej oporności i zmniejsza szansę wyleczenia. Przyjmuje się, że redukcja dawek leków o 20% powoduje pogorszenie wyników leczenia o ~50%.

W ocenie skuteczności chemioterapii wyróżnia j

1)    odpowiedź całkowitą (complete reaponse - CR)

2)    odpowiedź częściową (partial reaponse - PR)

3)    stabilizację choroby (atable disease - SD)

4)    progresję choroby (progresswe disease - PD). Definicje - tab. X.E.4-5 O. Konieczny jest dokłmijj

pomiar zmian przed leczeniem i powtórzenie go w ślonych odstępach czasu. Odpowiedź można uznać. j_t utrzymuje się przez >4 tygodnie.

W ocenie skuteczności leczenia przeciwnowotworowfl go istotne są:

1)    wskaźniki czasu trwania odpowiedzi

2)    czas przeżycia do wystąpienia progresji

3)    czas przeżycia wolny od choroby

4)    czas całkowitego przeżycia.

Niezbędna jest systematyczna ocena tolerancji lecJ nia oraz nasilenia działań niepożądanych. Jeśli są poważne, wówczas leczenie powinno być zmodyfikowano lub przerwane. Istotna jest również ocena wpływu leczeniu na jakość życia chorych, z użyciem odpowiednich kvvd stionariuszy.

Toksyczność chemioterapii_

Toksyczność chemioterapii stanowi obok oporności dra gie ograniczenie tej metody leczenia. Racjonalne i bim pieczne stosowanie chemioterapii wymaga uwzględnia nia indywidualnych różnic:

1)    farmakokinetycznych (wchłanianiu, dystrybucja, in« bolizm i wydalanie)

2)    farmakodynamicznych (wrażliwość docelowych tkani i Dawki leków ustala się w przeliczeniu na powierza

nię ciała chorych, ze względu na korelację między tyjB parametrem a klirensem leków u chorych z prawidłowa mi wskaźnikami czynności borek i wątroby. W przyj'.uli ku zaburzeń czynności tych narządów należy ustalać bud pieczne dawki proporcjonalnie do wskaźników przesąeUl nia kłębuszkowego.

Działania niepożądane związane ze stosowaniem chemioterapii dzieli się na:

1)    ostre (natychmiastowe) - w okresie stosowania chcmioj terapii (np. nudności i wymioty oraz odczyny ursuRJ niowe)

2)    wczesne — obejmują okres 4—0 tygodni po chemioterapii (np. mielotoksyczność, zapalenie błon śluzowych i wypadanie włosów)

3)    opóźnione — występują w okresie od kilku do kilku nastu tygodni po chemioterapii (np. zwłóknienia P'^ut1 uszkodzenie nerek, kardiomiopatie i neuropatio)

4)    późne (odległe) — obejmują okres kilku miesięcy lub od zakończenia chemioterapii (np. uszkodzenia czyn ności gonad i wtórne nowotwory).

Znajomość ostrych i wczesnych działań niepo/ąd4l nych jest istotna z punktu widzenia doboru leków ortt* ich dawkowania w następnych cyklach chemiotarapi*« a także u chorych z chorobami współistniejącymi. Wiadlj na temat opóźnionych i odległych działań niepożądanym®! ma znaczenie podczas obserwacji chorych po za kończeniu | leczenia (różnicowanie z nawrotami nowotworu, prsaciwj działanie trwałym uszkodzeniom narządowym).

2026