DSC00263 (6)

WMWm

WMWm

G

Wybrane nowotwory

Ryc. X.G.4-3. Wysokozróżnicowany rak płaskonabłonkowy skóry policzka flETIOLOGIA I PATOGENEZA

Do najważniejszych czynników etiologicznych raka płaskonablonkowego skóry należą: uwarunkowania genetyczne, promieniowanie ultrafioletowe (głównie UVB), ekspozycja na promieniowanie słoneczne (zwłaszcza w dzieciństwie), podeszły wiek, płeć męska, jasna karnacja skóry, leczenie immunosupresyjne, obecność rozległych blizn (zwłaszcza po oparzeniach) lub niegojących się ran (np. w przebiegu zespołu pozakrzepowego).

flpBRAZ KLINICZNY

Rak płaskonabłonkowy skóry występuje najczęściej w odsłoniętych okolicach ciała: na twarzy, plecach, ramionach i górnej wardze. Wyróżnia się wiele postaci morfologicznych: najczęściej spotyka się rogowaciejącą, łuszczącą się zmianę, często owrzodzoną i pokrytą strupem (ryc. X.G.4-3); może też przybierać postać guzka, owrzodzenia, grudki, płaskiego lub wyniosłego nacieku, lub zmiany przypominającej teleangiektazję.

BIprzebieg NATURALNY

Rak płaskonabłonkowy zazwyczaj rośnie powoli, ale nacieka okoliczne tkanki i tworzy przerzuty w regionalnych węzłach chłonnych oraz w narządach odległych.

^rozpoznanie

W przypadku podejrzenia raka płaskonablonkowego należy potwierdzić rozpoznanie za pomocą badania histologicznego. Jeśli zmiana jest duża i nie da się jej łatwo wyciąć w całości, do badania pobiera się fragment z pogranicza nowotworu i skóry, obejmujący jej głębokie warstwy (rozdz. X.G.4.1.1.). W przypadku małego ogniska w trakcie biopsji usuwa się całą zmianę. Jeśli istnieje kliniczne podejrzenie zajęcia regionalnych węzłów chłonnych, należy wykonać USG tej grupy węzłów i ewentualnie biopsję cienkoigłową. Stwierdzenie klinicznych obja-

wów wskazujących na występowanie przerzutów głych wymaga odpowiedniej diagnostyki obrazowej.

Sieczenie

Leczenie większości chorych na raka płaskonabłonlfl wego skóry polega na prostym wycięciu zmiany z mp.-fl nesem >1 cm (w razie potrzeby uzupełnionym o odpowicjH nią plastykę lub przeszczepienie skóry w celu zamknięnfl rany), z pooperacyjnym badaniem histologicznym. Biol suje się też technikę mikrochirurgiczną Mohsa (rozcfl X.G.4.1.1.). Cytologiczne lub histologiczne potwierdaM nie obecności przerzutów w regionalnych węzłach chłódł nych jest wskazaniem do blokowego wycięcia odpowiedz niej grupy węzłów chłonnych.

Uzupełniającą radioterapię należy rozważyć u cłufl rych, u których operacja nie była doszczętna i nie da się] poszerzyć jej zakresu, a także jako uzupełnienie operacji! z powodu wznowy miejscowej lub zajęcia przez nowotwór i węzłów chłonnych. Decyzje lecznicze dotyczące chorych ] z przerzutami odległymi należy podejmować w zespole! wielospecjalistycznym, uwzględniając możliwość chemio*; terapii oraz włączenia do badań klinicznych nad nowymi metodami leczenia.

Smonitorowanie_________

Wszyscy chorzy leczeni z powodu raka płaskonabłonisfl wego są zagrożeni nawrotem miejscowym i rozsiew*® nowotworu, zarówno do regionalnych węzłów chłonny .■ jak i narządów odległych. W ciągu 5 lat po leczeniu no- o| ognisko raka płaskonablonkowego lub podstawnokom® kowego pojawia się u <50% chorych. W trakcie badań V. >■ trolnych zaleca się ocenę miejsca wycięcia zmiany pica wotnej oraz wszystkich innych zmian na całej skórs Należy również dokładnie ocenić stan okolicznych ón9 innych dostępnych badaniu klinicznemu węzłów chlofl nych (można rozważyć okresową USG tych okolic). Wiz* ty kontrolne należy powtarzać co 1-3 miesiące przeża lata po leczeniu, co 3-12 miesięcy przez kolejne 3 lata a następnie corocznie (częstość wizyt należy uzależnia od zaawansowania i zróżnicowania nowotworu).

S SYTUACJE SZCZEG6LN E

Rak płaskonabłonkowy rozwijający się w obrębie wieloletniej blizny lub niegojącej się rany określa się mianem wrzodu Marjolina (ryc. X.G. l-4 O).

Chorzy otrzymujący leczenie immunosupresyjne ||| obciążeni większym ryzykiem rozwoju płaskonabłonkog wego raka skóry. Przebieg choroby jest w tej grupie ch<3 rych bardziej agresywny.

Hrokowan I E

Rak płaskonabłonkowy skóry cechuje się ogólnie dobrym rokowaniem. 5 lat przeżywa >90% chorych. Przerzuty pojawiają się u 3-6% chorych. Wystąpienie przerzutów znacznie pogarsza wyniki leczenia.

2056