DSC00261 (6)

Wybrane zagadnienia onkologii klinicznej

flpRZEBIEG NATURALNY

Rak podstawnokomórkowy jest nowotworem rosnącym powoli, który jednak ma zdolność głębokiego naciekania (szczególnie postać twardzinopodobna). Nieleczone zmiany niszczą sąsiadujące struktury (kostne, chrzęstne, naczyniowe, nerwowe, gałkę oczną). W obrębie dużych, owrzodziałych zmian może dochodzić do trudnych do opanowania krwotoków (ryc. X.G.4-2tD).

BrOZPOZN ANIE

W większości przypadków raka podstawnokomórkowe-go można rozpoznać na podstawie badania klinicznego. Biopsja chirurgiczna jest wskazana w przypadku wątpliwości diagnostycznych lub planowanego leczenia nieoperacyjnego. Jeśli zmiany są duże i nie da się ich łatwo wyciąć w całości, do badania pobiera się fragment z pogranicza nowotworu i skóry. Ważne, aby nie pobierać wycinka wyłącznie ze środka owrzodzenia, gdyż wówczas w materiale biopsyjnym mogą się znaleźć jedynie tkanki martwicze. W przypadku małych zmian w trakcie biopsji usuwa się całą zmianę.

BlECZENIE

Leczenie raka podstawnokomórkowego skóry polega w większości przypadków na prostym wycięciu zmiany z pooperacyjnym badaniem histologicznym, ewentualnie uzupełnione o odpowiednią plastykę lub przeszczepienie skóry w celu zamknięcia rany (ryc. X.G.4-2Bc0). Stosuje się też technikę mikrochirurgiczną Mohsa, która w uproszczeniu polega na wycięciu zmiany z zachowaniem bardzo wąskiego marginesu, doraźnym badaniu mikroskopowym wycinków pobranych w usystematyzowany sposób z marginesu i ewentualnie poszerzeniu marginesu w miejscu, w którym stwierdzono utkanie raka.

U chorych, którzy nie wyrażąją zgody na operację lub nie kwalifikują się leczenia operacyjnego, można rozważyć radioterapię. Inne stosowane metody to: kriochi-rurgia, łyżeczkowanie, fotochemioterapia. W wybranych przypadkach można rozważyć stosowanie miejscowe imikwimodu (leku immunomodulującego) w postaci 5% maści lub fiuorouracylu.

^MONITOROWANIE_

Wszyscy chorzy leczeni z powodu raka podstawnokomórkowego są zagrożeni zarówno nawrotem miejscowym, jak i wystąpieniem nowego ogniska raka podstawnokomórkowego w innej okolicy ciała. W trakcie badań kontrolnych wskazana jest ocena miejsca wycięcia (lub zniszczenia) zmiany pierwotnej oraz ocena wszystkich innych zmian na skórze. W niektórych ośrodkach dopuszcza się samokontrolę chorych po zakończeniu leczenia - chorzy zgłaszają się do lekarza jedynie w przypadku samodzielnego stwierdzenia niepokojących objawów.

Ryc. X.G.4-1. Trzy ogniska raka podstawnokomórkowego na skórze okolicy skroniowej - charakterystyczne wałowate brzegi i centralne owrzodzenie

BsYTUACJE SZCZEGÓLNE__

Mnogie, wieloogniskowe występowanie raka podstawnokomórkowego jest składową zespołu znamion nabłonkowych (zespół Gorlina i Goltza). Trudność związana z wycięciem mnogich ognisk skłania do rozważenia innych metod leczenia (np. 5% maść z imikwimodem).

Hrokowanie_

Rak podstawnokomórkowy skóry cechuje się bardzo dobrym rokowaniem: 10 lat przeżywają niemal wszyscy chorzy. Jeśli jednak pojawią się przerzuty (co się zdarza bardzo rzadko), to rokowanie jest bardzo złe (czas przeżycia <12 miesięcy). W zależności od zastosowanej metody leczenia nawroty miejscowe stwierdza się nawet u 50% chorych, ale wyniki odległe leczenia nawrotu są również bardzo dobre.

4.2. Rak płaskonabłonkowy skóry

łac. carcinoma planoepitheliale, carcinoma spinocellulare

ang. sąuamous celi carcinoma

Speeinicja___

Rak płaskonabłonkowy skóry to rosnący powoli, tworzący przerzuty odległe, złośliwy nowotwór skóry pochodzenia nabłonkowego, cechujący się różnicowaniem komórek w kierunku ulegających rogowaceniu keratynocytów, występujący głównie u rasy białej. Wysoko zróżnicowaną postać tego nowotworu dawniej nazywano rakiem kol-czystokomórkowym.

Hepipemiologia

Rak płaskonabłonkowy skóry jest drugim co do częstości (po raku podstawnokomórkowym) nowotworem skóry.