DSC00229 (8)

Wybrane zagadnienia onkologii Minionej |£j

Mdfuowo

nieswoiste

łęki fazowo swoiste

HBWęo* « względu na mniejszą dynamikę wzrostu ■B nowotworowych niż komórek prawidłowych sto-HRl przerwy między kolejnymi cyklami chemiotera-H K^ieowść wielokrotnego podawania leków wynika tlktu niszczenia określonego odsetka komórek (nie sta* Ig&E&y bezwzględnej) po podaniu jednorazowym. Ozna-Bgp ze im większy jest guz nowotworowy. tym więcej ttaĘf ttstłeiy powtórzyć podanie leków w celu jego zmniej-Ipl lob zniszczenia.

Opatarrc na leki_

Oporność na leki jest podstawowym czynnikiem ogra* Mnącym skuteczność chemioterapii. Może być wyni* hem:

i epo&łedzenia gromadzenia leku w komórce ■■hwiiąlT zkomórkowego ograniczenia aktywacji leku

3) zwiększonej wewnątrzkomórkowej dezaktywacji leku

4) nasilenia naprawy uszkodzeń polekowych.

Dc powstania oporności może się przyczyniać istnie* aie naturalnych barier anatomicznych. Mniejsza wrażli* aoićiialeki dotyczy komórek w fazie spoczynkowej cyklu (GOtjest to tzw. oporność kinetyczna. Istnieje również oporność farmakologiczna, polegająca na niemożno* śd otrzymania odpowiednio dużego stężenia miejscowe* go leku ze względu na ryzyko toksyczności systemowej $)H chemioopomość nowotworów ośrodkowego układu nerwowe go).

Najważniejszym problemem jest oporność wieloleko* w®, która dzieli się na:

1) pierwotną — zależy od nadmiernej ekspresji genu oporności MDR-1 kodującego P- glikoproteinę. która stanowi układ usuwający z komórki egzogenne toksyny lub endogenne metabolity o działaniu toksycznym

2) nabytą — wywołaną przez powtarzane ekspozycje na działanie leków podawanych pojedynczo lub w dawkach suboptymalnych. Dochodzi do wytworzenia opor*

Mami krzyżowej na podawany lek oraz na inne leki.

Różnice w efektach działania leków u poszczególnych chorych mogą być uwarunkowane genetycznie. Zidentyfikowano niektóre genetycznie uwarunkowane różnice w zakresie enzymów uczestniczących w metabolizmie leków, które w praktyce klinicznej wpływają na różnice 1 skuteczności i toksyczności chemioterapii (np. różnice aktywności dehydrogenazy dipirymidynowej w odniesieniu do działania fluorouracyłu).

4.1.2. Leki przeciwnowotworowe

wb przeciwnowotworowe dzieli się na 2 główne grupy

(lab. X.E.4-1):

R fazowo nieswoiste — działają na komórki w różnych fezach cyklu. Wykazują liniową zależność między dawką i efektem, z czego wynika wzrost frakcji ■ komórek niszczonych wraz ze zwiększeniem dawki leku, co jest podstawą ich wykorzystania w chemioterapii wysokodawkowanej.

1 fazowo swoiste - działają w ściśle określonych fezach. It^lftiAowa zależność występuje tylko do osiągnięcia

Tabela X.E.4-1. Podział leków przeciw nowotworowych

w zależności od ich pochodzenia i mechanizmu działania

- Klasyczne teki a&dujące

- pochodne mtro*o<Roczn&a

- pochodne platyny p mne Md aNrihęęcc

I- antymetabofity-fazaS analogi kwas* fokowego analogi purye (w tym adenozyny) analogi peymidyn hydrofcsyeocznft

- antybiotyki pneownowotworowe - fazy SKIM j- pochodne epipodoBotoisyny-fataG2

- Md bMtufye wrzeciono podziałowe - faza U alkaloidy barwinka cbtyafcowego (Cdawdm rewrs d. Mncamse^ taksa*? (tafcsoidy)

I - analogikanplotecyny-łazaG2

- enzymy - faza G1

określonej dawki granicznej: dalszy wzrost dawki nie zwiększa odsetka niszczonych komórek nowotworu. Poniżej przy opisie poszczególnych grup leków cyto-ioksycznyeh uwzględniono najczęstsze lub najbardziej typowe działania niepożądane. Ustępowanie w głównych powikłaniach chemioterapii — rozdz. X.E~6.

1. Leki alkilujące

1) klasyczne leki alkilujące: busulfan. ehlorambucyi. cykk&sfamid. estramustyna. ifosfemid. melfełan

2) pochodne nitrozotnoczmka: fotemustyna. karmustyna. lomustyna. semustyna

3) pochodne platyny: cisplatyna. karboplatyna. oksalipla-tyna

4) inne leki alkilujące: dakarbazyna. prokaibaiyna. temoaedomid

Mechanizm działania: tworzenie wiązań cbwnwaęvh z grupami aminowymi. karhoks>'k>wyini. sułfhydiyki-wymi i fosforanowymi prowadzi do zmian w strukturze DNA. RNA oraz niektórych białek, a w konsekwencjo do uszkodzenia komórki i jej śmiwi

Zastosowanie: chłoaiaki nietiarnicre. chłoń tak Hodgki-na, szpicia k plaimoc>iow>', białaczki rak pwrsi. rak plot. rak jajnika, glejaki. rak jelita grubego, mięsaki tkanek miękkich, czerniak i in.

Działania niepożądane: miefetoksycznosc (łnwflpan.

małopłytkow - niedokrwistości Rudaost* i wyaatotu, wyłysienie, wzrost aktywności aminotransówra* w kó-czu, uszkodzenie błon śłuiowych. Ifosfemki \ cyklofcs-femid mogą wywoływać krwotoczne aapabwue moczowego, dlatego wskazane vs: rowwoeweea* pmÓ-laktyczne podawanie nwsny Pochodne niuiannwtii ka wywołują zmiany w morfologii krwi zwykle hpio ro po 4—5 tygodni od podania. w odróanienka większości cytotoksycznyeh leków, których stosowanie jjssk związane * cytopenią o największym nasałnuu raiędty 7. a 14. dniem od podania. Pochodne platyny działają nefrotoksyesatue. nrorotoksycznie i ocet ok syeszwa. 3 bardzo często wywołują nudności 1 wymioty. Busułfea mohr wywoływać napady drgawek i aesgd niadroenośn mtw-kowej wątroby (rozdz. VLK.dk