DSC00437

Etapy te pokazują, jak z rozproszonych sądów, nadziei lub emocji j kształtują się uporządkowane poglądy i jak Uzyskują zorganizowane formy artykulacji, przekształcając się W'rzecz publiczną.

14. Ukryta opinia publiczna stanowi potencjalną siłę społeczną również dlatego, że nie jest znana i przewidywalna dla (Ośrodków władzy. Jeżeli ma- i sowę zachowania okażą Się niespodziewanie tak dalece sprzeczne z oczekiwaniami ośrodków decyzji politycznej, że riie będzie można ich kontrolą wać, wydarzenia mogą potoczyć sięlawinowo wbrew zamiarom władzy.

' 15; Opinia publiczna jest cyrulikiem integrującym środowiska, gru-lgy zawodowe, grupy pokoleniowe. Władza,- jeśli jest- przeciwna formom samorządności obywatelskiej, odczuwa niepokój nawet wobec embrionalnych form społecznej samoorganizacji. I jeżeli nie może czynnie zwalczać społecznych inicjatyw, stara się ehoć zdławić przychylne głosy opinii publicznej w tym względzie. Zamach przeciw opinii publicznej może przybierać formę ataku na jej liderów i środowiska, z których się wywodzą; i

m. BRUTALNA¹-RZECZYWISTOŚĆ.

^(^Ignorowanie poglądów społeczeństwa zniechęca do ich infópifś • stowania. Takie postępowanie władzy czy choćby liderów politycznych może zmierzać do:

-    samouspokojenia i autokracji,

v '^upowszechnienia poczucia bezcelowości sprzeciwów i aktywnpśl. w sprawach publicznych,

-    przeczekania sytuacji kryzysowej bez względu na koszty społeczne,

-Ugruntowania rządów despotycznych i sprowokowania opozycji

dó przyjęcia form utajonych, objętych kontrolą,

2. Utożsamianie opinii publicznej z całym społeczeństwem jest ciągle popełnianym nadużyciem władzy i dysponentów środków społecznego przekazu, a nawet pojedynczych dziennikarzy, literatów, duchowny# W sytuacji, gdy dobrze wiadomo, że nie wszyscy są o pewnych sprawach dokładnie poinformowani, że z całą pewnością nie Wyrażają jednolitych poglądów, a zwłaszcza że zaledwie część ,z tych osób uzewnętrznia swoje stanowisko - mówienie o opinii publicznej całego społeczeństwa jest chwytem propagandowym, wyrazem nieodpowiedzialności i arogancji.⁴

♦ Dostrzeganie oznak nieodpowiedzialności i arogancji, w szczególności zaś trafne identyfikowanie chwytów propagandowych wymaga znajomości socjotechniki orai wprawy. Dla wielu osób samo pojęcie propagandy jest przecież wieloznaczne, a nawet niezrozumiałe. Wynika to z intm^jnego pojmowania przez większość społeczeństwa

3.    Intensywność konfliktów interesów grupowych bardzo często po* budzą do wprost proporcjonalnych wysiłków zamazania genezy tych konfliktów, ich społecznego tła i logicznego uzasadnienia. Na przebieg konfliktów społecznych wpływają zarówno ich pierwotne przyczyny, jak i Wtórne nastawienie do nich¹ opinii;publicznej^!

4.    Ośrodki decyzyjne władzy politycznej i administracyjnej-zawsze są zainteresowane szybkim odkryciem zalążków kontropinii publicz* nej w obszarze istniejących lhb przewidywanych poważniejszych konfliktów. Jest to zrozumiałe wobec oczywistej nieuchronnpśa konfliktu. Natomiast szkodliwe społecznie ^okażUje|sięVtiwomeriieii- środków i energii na neutralizowanie potencjalnych zalążków niekorzystnej opinii publicznej - zamiast prób zażegnania konfliktów zarodku.

5.    Tzw. fachowcy od propagandy zazwyczaj nie ograniczają sięsdo kontaktów z liderami poszczególnych grup opiniotwórczych^ nie poprzestają na przekazywaniu cudzych myśli, lecz starają się zaszczepić ^upowszechnić pewne własne bądź przyniesione z zewnątrz poglądy. Fachowcy od propagandy mogą wywindować lidera w górę lubumniej-szać jego wpływy. Tęjmożliwości otwiera im dostęp do prawdziwych in-formacjitlEudzie v. „drugiego szeregu”, stojący za plecami liderów wła-dzy, mają możliwość dyskrecjonalnego sterowania opinią publiczną fnąstrojami. Pomagaimw*t|mdostęp'dozwęiyfikowany^ tystycznych, profesjonalna i prowadzona w wąskich kręgach analiza sytuacji międzynarodowej, świadomość najbliższych zamierzeń i uzgodnień rządu, śledzenie różnych nurtów prąc parlamentarnych itd.

6.    Są do pomyślenia zabiegi odwracające uwagę głębokich warstw opinii publicznej, polegające na powodzi sztucznie tworzonych faktów, atakujących powierzchnię świadomości na tyle uporczywie, że pojawia się zmęczenie informacją i zanik krytycyzmu w sprawach ważnych.

7.    Wyobcowani ze społeczeństwa ludzie władzy miewają pokusy utrzymywania opinii publicznej na poziomie utajonym. Gdy staje się to wreszcie niemożliwe z powodu narastania protestów i krytyki, fa-funkcji propagandy, nierozróżniania propagandy społecznej (socjologicznej) od propagandy politycznej, sposobów ich rozpowszechniania oraz choćby umownych sposobów klasyfikacji ze względu na stopień zafałszowania treści przekazu. Istotne jest wreszcie, aby ludzie zdawali sobie sprawę z istnienia propagandy jako systemu działań i dostrzegali związki tego systemu z organizacją państwa, z deklarowana ideologią klasy politycznej, z systemem politycznym w danym kraju, jego opinią publiczną, sposobem działania środków masowego komunikowania się- Zob. w tej kwestii min. wypowiedzi B. Dobek-Ostrowskiej, „Propaganda jako forma komunikowania i klasyfikacja propagandy” w: B. Dobek-Ostrowska, J. Pras, B. Ociepką, op. cit, s. 7-4 S.