DSC00657

* cytopU/nu* odkładane tą w formie brnęli na wewnętrznej lub zewnętrznej powierzchni icufl| pierwotnej. Łamcie te mogą być pokryte nową warstwą klany zawierającą celulozę.

Suhrryna powoduje nteprzemkliwofć ściany komórkowej dla wody. jej usztywnienie om zapobiega przenikaniu pasożytów przez kunę. Suberyna pojawia się w komórkach, które osiągnęły ostateczne rozmiary. Jest charakterystycznym składnikiem korka (suberyfikacja).

Rutyna odkładana na zewnętrznej powierzchni ścian komórek (epidermy) okrywającej organy nadziemne u roślin tworzy kutykulę. Ponadto łącznie z innymi substancjami wchodzi w skład głębiej leżących warstw epidermy.

Na powierzchni epidermy liki i owoców u wielu roślin występują woski. Większość wosków stanowi mieszaninę węglowodorów szeregu alifatycznego, wolnych kwasów tłuszczowych i wielkocząsteczkowych alkoholi. Syntetyzowane są one w cytoplazmic, a ich polimeryzacja odbywa się na powierzchni skórki.

Do substancji adkmstujących zaliczana jest sporopołenina. która wchodzi w skład ściany ziaren pyłku u okryto- i nagozaląźkowych, spor paprotników, mszaków, grzybów i glonów. Jest to bardzo trwała substancja o lipidowym charakterze zawierająca śladowe ilości ligniny, białek i polisacharydów. Powszechnie uważa się. te jest ona utlenionym polimerem karotenoidów i ich estrów (np. palmitynianu (ś-karotenu). Synteza sporopoleniny ma miejsce w kanałach siateczki śródpla/matycznej oraz na terenie plastydów. a jej polimeryzacja zachodzi na latnelach powstających na zewnętrznej powierzchni plazmolemy, bądź w przestrzeni między zewnętrzną i wewnętrzną błoną piastydu.

Wśród polisacharydów odkładanych na powierzchni komórek wyróżnia się kalozę oraz śluzy i gumy. Kaloza zaliczana ostatnio do glikoprotein tworzy nierozgałęzione spiralne łańcuchy, zbudowane z reszt glukozydowych f) (l->3). Występuje ona powszechnie w ścianach komórek somatycznych i gencratywnych. W syntezie a także transporcie kalozy, do miejsc jej odkładania uczestniczy aparat Golgiego.

Śluzy i gumy składają się z heksoz i pentoz oraz kwasów uranowych, ale w przeciwieństwie do śluzów zawierających kwas galakturonowy, gumy charakteryzują się obecnością kwasu glukuronowcgo. Śluzy i gumy produkowane są przez aparat Golgiego i za pośrednictwem jego wakuol transportowane do ściany komórkowej. Śluzy występują na zewnętrznej powierzetai komórek u wielu gatunków roślin wodnych, a także w łupinach nasion. Z kolei gumy powstające głównie w wyniku fizjologicznych lub patologicznych zakłóceń odkładane są na powierzchni tkanki przyrannej.

Powstawanie ściany komórkowej

W komórkach mających ściany komórkowe nowa ściana wytwarzana jest w czasie cytokine-zy. Tworzenie ściany zachodzi w bezpośredniej bądź pośredniej konsekwencji kariokinezy (rys. 25.6).

W pierwszym wypadku formowanie ściany rozpoczyna się w zaawansowanej tefofazil (rys. 25.6.a,b), kiedy to w płaszczyźnie równikowej fragmoplastu pojawia się duża liczba pęcherzyków o średnicy około 100 nm. pochodzących ze struktur Golgiego. fcherzyki te zlewając lit tworzą przegrodę pierwotną, zawierającą materiał PAS pozytywny ograniczony z obu stron plazmolemą, powstałą z połączenia błon pęcherzyków Gołgiego i dzielącą protoplast na dwie części. Przegroda pierwotna rozrasta się w kierunku odśrodkowym (rys. 25.6.a) i już po 10-20 min po zakończeniu cytokinezy przekształca się w blaszkę środkową zawierającą substancji pektynowe. m.in. pektynian wapnia, dzięki obecności którego w miarę wzrostu komórki mott

412