Badanie fizykalne polega na szczegółowych oględzinach zewnętrznych powierzchni ciała; włosów, skory, dziąseł, zębów, warg, języka, oczu, paznokci, gruczołów, mięśni itp. Należy zwrócić uwagę na obecność obrzęków, zaników mięśniowych, utraty tłuszczowej tkanki podskórnej. Wyniki tego badania odnoszone do cech uznanych za prawidłowe, powinny pozwolić wykryć kliniczne objawy niedoborów pokarmowych.
Badania antropometryczne
Do badań antropometrycznych należą pomiary: wzrostu, masy ciała, grubości fałdów skórno-tłuszczowych, obwodu głowy, tali, bioder, uda i ramienia.
Pomiary antropometryczne stanowią szybką, tanią i nieinwazyjną metodę oceny stanu odżywienia organizmu. Wadą jest brak dostatecznej czułości pozwalającej na wczesną ocenę zmian składu ciała (tłuszczowa i beztłuszczowa m.c.) oraz wykrycie niedoborów pokarmowych w zakresie witamin i składników mineralnych.
Oznaczenie masy ciała (m.c.) jest jednym z najprostszych i najtańszych wskaźników stanu odżywienia. Chorych należy ważyć codziennie w tym samym ubraniu szpitalnym, bez obuwia i o tej samej porze dnia (najlepiej w godzinach rannych, przed śniadaniem),aby uniknąć zmian masy ciała występujących normalnie w ciągu doby.
Ocena utraty masy ciała ma największe znaczenie praktyczne w ocenie stanu odżywienia. Zgodnie z danymi z piśmiennictwa niezamierzony 10% ubytek m.c. w ciągu 6 miesięcy stanowi istotny wskaźnik niedożywienia. Dodatkową zaletą tego pomiaru jest fakt, że pacjent sam służy jako punkt odniesienia. Pomiar nie wymaga użycia żadnych standardowych tabel niedostosowanych na ogół do badanej populacji.
Utratę masy ciała wyrażamy w procentach normalnej (zwykłej) masy ciała pacjenta według wzoru:
aktualna m.c. (kg)/ normalna m.c. (kg) x 100=% normalnej m.c. Ocena stanu odżywienie w oparciu o ocenę % ubytku masy ciała.
Stan odżywienia |
Aktualna m.c. jako % normalnej m.c |
Prawidłowy |
>95% |