Badania statystyczne polegają na obserwacji procesów i zjawisk gospodarczych oraz zależności między nimi. Wyróżniamy badania pełne i częściowe. Badania pełne polegają na objęciu nimi każdej jednostki zbiorowości zaś w badaniach częściowych wyniki uzyskiwane są na próbie reprezentacyjnej.
Badania statystyczne mogą mieć charakter:
- ciągły - zjawiska zmieniające się obserwowane są w czasie nieprzerwanie,
- okresowy - badania podejmowane są w z góry określonych odstępach czasu, cyklicznie,
- doraźny - badania przeprowadzane są w szczególnych okolicznościach w związku z zaistnieniem pewnych zdarzeń.
Do badań pełnych zaliczamy:
- spis statystyczny - to zbieranie informacji przez rachmistrzów spisowych na specjalnych formularzach statystycznych w celu określenia wielkości i struktury badanego zjawiska; obejmują spis powszechny ludności oraz powszechny spis rolny; stanowią najpełniejszy zbiór danych dotyczących gospodarstw domowych lub rolnych w Polsce,
- rejestracja statystyczna - polega na zapisywaniu zdarzeń do odpowiednich rejestrów (rejestracja jednorazowa polega na zgłaszaniu przez osoby nią objęte niezbędnych informacji w wyznaczonych punktach w określonym czasie, rejestracja bieżąca polega na systematycznym odnotowywaniu zdarzeń w codziennej pracy urzędów),
- sprawozdawczość statystyczna - to zbiór danych pochodzących z rejestracji bieżącej przedstawionych na specjalnych formularzach w sprawozdaniach statystycznych.
Do najczęściej stosowanych badań częściowych zaliczamy:
- badanie ankietowe - polegające na zbieraniu odpowiedzi na pytania ujęte w specjalnym kwestionariuszu; w ten sposób uzyskujemy informacje o opiniach, poglądach czy przekonaniach,
- badanie monograficzne - polega na wszechstronnym opisie i analizie wybranej jednostki statystycznej lub niewielkiej liczby jednostek; świadomie wybieramy jednostkę typową a wnioski z badania uogólniamy na całą zbiorowość,
- badanie reprezentacyjne - polega na wybraniu z całej populacji próby reprezentacyjnej, w której przeprowadzamy badanie a wynik uogólniamy na całą zbiorowość.
Schemat badania statystycznego:
- określenie problemu badawczego,
- postawienie hipotez badawczych,
- określenie zbiorowości, w której będzie przeprowadzane badanie,
- określenie metody badania, techniki i narzędzi badawczych,
- określenie danych potrzebnych do zweryfikowania hipotez,
- badanie pilotażowe,
- dokonanie niezbędnych korekt w zakresie wyżej wymienionych punktów,
- zebranie danych, czyli przeprowadzenie badania właściwego,
- opracowanie zebranego materiału poprzez: weryfikację (wybranie nowego materiału, cennego z punktu widzenia badania), selekcję (odrzucenie materiału nieprzystającego do problemu i hipotez), klasyfikację (podział materiału zgodnie z przyjętymi
..Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
12