4281542020

4.2. Rodzaje i organizacja badań statystycznych

4.2.1. Materiał nauczania

Badania statystyczne polegają na obserwacji procesów i zjawisk oraz badaniu zależności między nimi. Celem badań statystycznych jest poznanie cech zbiorowości statystycznej.

Przedmiotem badań statystycznych jest opis statystyczny i wnioskowanie statystyczne. Opis statystyczny może dotyczyć całej populacji jak i jej części, czyli próby. Na opis składa się opis struktury zbiorowości (np.: rodzaje umów o pracę, na podstawie których zatrudnieni są pracownicy danej instytucji), opis współzależności zjawisk, który dotyczy powiązań między cechami zbiorowości statystycznej (np.: zależność między rodzajem umowy o pracę a wysokością wynagrodzenia pracowników danej instytucji), opis dynamiki zjawisk dotyczy rozwoju zbiorowości w czasie (kształtowanie się wynagrodzenia pracowników w pięciu kolejnych latach w zależności od rodzaju umowy o pracę).

Wnioskowanie statystyczne w przeciwieństwie do opisu dotyczy tylko próby. Jest uogólnieniem wyników uzyskanych na próbie na całą populację.

Występują trzy metody badań:

-    pełne (całkowite),

-    niepełne (częściowe),

-    szacunki.

Badania pełne

Polegają na objęciu nimi każdej jednostki zbiorowości. Badania pełne przeprowadzane są za pomocą spisu statystycznego oraz rejestracji bieżącej.

Przykładem spisu statystycznego jest powszechny spis ludności i mieszkań oraz spis rolny. Ze względu na wysokie koszty i długi okres gromadzenia i opracowywania danych spisy przeprowadzane są rzadko. Zgodnie z zaleceniami ONZ powinny być dokonywane co 10 lat celem porównań międzynarodowych.

Rejestracja bieżąca jest ciągłym zapisywaniem zjawisk i faktów będących przedmiotem badania, np.: rejestracja zameldowań na terenie gminy, rejestracja urodzeń i zgonów, rejestracja zawieranych związków małżeńskich, rejestracja bezrobotnych, rejestracja uczniów przyjętych do szkoły i tych, którzy ukończyli szkołę, rejestracja podmiotów gospodarczych, rejestracja podatników. Rejestracji dokonują na bieżąco odpowiednie urzędy, takie jak: Urząd Pracy, Urząd Stanu Cywilnego, Urząd Skarbowy, Urząd Gminy, Miasta, Powiatu, Województwa.

W praktyce częściej stosuje się badania niepełne.

Badania niepełne

Uzyskiwane są na próbie reprezentacyjnej, tzn. dotyczą niektórych jednostek zbiorowości statystycznej. Przeprowadzane są najczęściej za pomocą metody ankietowej, monograficznej i reprezentacyjnej.

Metoda ankietowa polega na gromadzeniu informacji poprzez zbieranie odpowiedzi na pytania ujęte w specjalnym kwestionariuszu ankietowym. Kwestionariusz ankietowy składa się z: „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

11