DSC00786

dK (I A'

02)

S

I. W PROWADZENIE

Słowo kalibracja miało do niedawna wąskie /noc/cnie i dotyczyło formowania otworu do określonej średnicy /a pomocy narzędzia /winieto pr/eciiijuic/em lub kalibraiormi W ostatnich lalach produkowane s:\ wzorcowe, regulowane źródła różnych wielkości fizycznych: napięcia, prądu. mocy. ciśnienia lip.. przeznaczone do wzorcowania i sprawdzania narzędzi pomiarowych, a nazywanych kalibralorarni.

Czynności związane z użyciem kolibratorów zaczęło nazywać kalibracją. Tak wiec pojecie kalibracja (kalibrowanie), używane w metrologii, zastępuje pojecie wzorcowanie narzędzia pomiarowego, l.j. wykonywanie procedur związanych z badaniem prototypów i badaniem typu. sprawdzaniem wskazań i badaniem wyrobu, adiustacją, uwierzytelnianiem i legalizacją narzędzi pomiarowych flj.

LI. PRZETWORNIK POMIAROWY l.l.l. Poihiantme okicOrnlj I definicje

Przetwornik pomiarowy jest to urządzenie pomiarowe, służące do zamiany, według określonego prawa i z określoną dokładnością, wartości wielkości mierzonej na wątłość innej wielkości lub inną wartość tej samej wielkości. Czynność realizowana przez przetwornik jest nazywane przetwarzaniem.

R>1.1.l. Szhcmit Makowy przeworski pomiarowego

Wielkość przetwarzana (mierzona) stanowi sygnał wejściowy X przetwornika pomiarowego, a przetworzona • wyjściowy sygnał pomiarowy ¥. W sygnale pomiarowym ro/róznia się nośniki sygnałów, oraz treści sygnałów. Nośnikami są wielkości fizyczne (napięcie dcktrycznc lub prąd. ciśnienie, strumień przepływa cieczy rtp.L a treściami (informacjami przenoszonymi przez sygnul) są liczby reprezentowane przez wartości wielkości nośnej (porumclry) sygnałów (np. częstotliwość, napięcie elektryczne, wysokość ciśnienia iip. >.

Przetworniki pomiarowe można klasyfikować według różnych kryteriów, /godnie z podaną na wstępie definicją przetwornika pomiarowego należy przede wszystkim wyróżnić dwie grupy przetworników: przetworniki zmiany skali, oraz przetworniki zmiany diaraktcru sygnału pomiarowego

W przetwornikach 'miony skali wielkość mierzona X (wejściowa) i sygnał wyjściowy > v, na ogól tego samego rodzaju, a różnią się tylko skalą łub skalą i poziomem energii. W pierwszym przypadku mówi się o pasywnych przetwornikach skali, których przykładem oą boczniki prądu, dzielniki napięcia, pr/ckladniki prądowe i napięciowe. W drugim przypadku zmiana poziomu energii sygnału wyjściowego wymaga śnśalfc owego raril—a I obecności elementów czynnych w strukturach pr/rtwurailow. dlatego nazywa aię jt aktywnymi przetwornikami skali. Przykładem tep> typu są wzmacniacze pomiarowe

W przetwornikach zmieniających charakter sygnału może następować /imana przebiegu czasowego takich samych wielkości (np. w przetwornikach sygnałów zmiennoprądowych na staloprądowc. analogowo-cyfrowych, cyfrowo-analogowych) lub przetworzenie jednej wielkości fizycznej (mierzonej) nu imm. sunowiąca wyjściowy sygnał pomiarowy. Przykładami przetworników ostatniego typu są przetworniki wielkości nieelektrycznych nu sygnał pomiarowy elektryczny.

Związek funkcjonalny między wielkością wejściową X przetwornika i jego wielkością wyjściową Y. tzn.

1*-/<*). (1.1) wyznaczony w warunkach ustalonych (dla stałych wartości sygnału wejściowego I wyjściowego), nazywu się statyczną charakterystyką przetwornika Związek (1.1) może być dany w formie wykresu (rys.1.2), tablicy lub w postaci analitycznej (równaniu). Charakterystyka (1.1) może być liniowa lub nieliniowa (rys.1.2).

bsUbiltróctiBMimina ....... I-

Isiotnym parametrem charakterystyki statycznej jest tzw. czułośc statyczna S. Cżałością statyczną nazywa ssę granice stosimku przyrostu w Włości wyjściowej AK do wy wohijącegp ten przyrost zmianę wielkości wejściowej A.V:

c AK o ■ lun —— w-* AA'

W praktyce czułość oblicza się. /. wystorcząjącą dokładnością, przyjmując skończone przyrosty odpowiednich wielkości:

Czułość statyczna określa nachylenie charakterystyki statycznej. Wymiar (mano) czułości zależy od jednostek, w któtych wyrażone są Y i ł Niekiedy stosowane jest pojęcie czułości względnej (1.4)

gdzie:    ^v' _v - względna znuaiu wielkości mierzonej wyrażam iuić/ęWicj

w procentach. S, posiada więc wy miar wielkości wyjściowe) na !*• zmian wielkości wejściowej. StosowoiK* jest luk że pojęcie czułości względnej N.„ w postaci: