DSC00813

Cząsteczki MHC klasy II zbudowane sit z dwóch łańcuchów a i (5 połączonych ze sobą oiekowałencyjnic. Łańcuchy te mają podobną budowę. Łańcuch a ma masę około 33 kD, a łańcuch P około 29 kD. Część zcwnątr/komórkowa (koniec N) zbudowana jest w obydwu łańcuchach z dwóch domen (rys. 31.5). Wydaje się, te domeny zewnętrzne (ct| i f}_t) obydwu łańcuchów tworzą rowek podobny do tego. który tworzą domeny ot| i a- łańcucha ciężkiego cząsteczek MHC klasy 1. Polimorfizm cząsteczek MHC klasy II dotyczy głównie domen a_t i p|.

Wszystkie typy interferonów wzmagają transkrypcję i ekspresję cząsteczek MHC klasy I, ale IFN-yjest w tym względzie najefektywniejszy i ma dodatkowe właściwości wzmagania ekspresji cząsteczek MHC klasy II.

Główny układ zgodności tkankowej człowieka — układ HLA (human leukocyte anbgens) został tak nazwany ponieważ antygeny tego układu po raz pierwszy wykryto na krwinkach białych. Jest on układem wybitnie polimorlicznym. Kompleks genów układu HLA zlokalizowany jest w szóstym chromosomie (rys. 31.7). Cząsteczki HLA klasy I to: HLA-A, -B. -C. a cząsteczki klasy n to: HLA-DP. -DQ oraz -DR.

kłosa n    Mato Ul    klaso I

Rys. 31.7. Sclicmai mapy genetycznej układu III.A. etyli głównego układu zgndnotci tkankowej człowieka

Posiadanie określonych cząsteczek HLA może wiązać się ze zwiększonym lub zmniejszonym ryzykiem rozwoju pewnych chorób. W większości przypadków, związek między układem HLA i występowaniem określonych chorób pozostaje nadal niewyjaśniony.

Funkcja głównego układu zgodności tkankowej

Jakie znaczenie ma wybitny polimorfizm genów wchodzących w skład głównego układu zgodności tkankowej? W obrębie układu HLA co najmniej trzy geny: HLA-A, -B i -DRBI występują pod postacią kilkudziesięciu alleli. Nie ma innego genu, który by im się równał pod względem stopnia polimorfizmu.

Obecnie wiadomo, że najważniejszą funkcją cząsteczek MHC jest wiązanie i prezentowanie antygenów limfocytom T. Prezentacja ta jest kluczowym momentem przy inicjacji odpowiedzi immunologicznej. Zdolne są do niej prawie wszystkie komórki i odbywa się ona różnymi drogami w zależności od tego, czy dotyczy cząsteczek MHC klasy I czy cząsteczek klasy II. Ponieważ dana cząsteczka MHC zdolna jest do prezentacji grupy peptydów nieco odmiennych od prezenj towanych przez inną cząsteczkę MHC. heterozygota powinna dysponować lepszą możIiweć~ odpowiedzi na antygeny mikroorganizmów niż homozygota, a więc i większą szansą przeżycia. W izolowanych populacjach ludzkich, np. u niektórych plemion indiańskich Ameryki Południowej, u których zdarza się, że rodzice mają identyczny haplołyp HLA, poczyniono obserwacje przemawiające za istnieniem selekcji preferującej heterozygoty w stosunku do homozygot. Ta selekcja może być czynnikiem podtrzymującym polimorfizm genów MHC.

Można również wyobrazić sobie, że w przypadku inwazji mikroorganizmu wywołującego chorobę charakteryzującą się bardzo wysoką śmiertelnością, w populacji o wysokim polimorfizmie MHC istnieje większa szansą że przynajmniej niektórzy osobnicy przeżyją epidemię.

545