DSC00859

najważniejszych należeli: al-Farabi (ok. 875-950), Awicenna (980-1037) i przede wszystkim Awerroes (1126-1198), autor obszernych i wszechstronnych komentarzy do doktryny Arystotelesa. To właśnie dzięki niemu wielcy filozofowie XIII-wiecznej Europy św. Albert Wielki (ok. 1193-1280) i św. Tomasz z Akwinu (1225-1274) zapoznali się z arystotelizmem i w oparciu o niego stworzyli w ramach istniejącej już scholastyki dwa nurty: albertynizm i tomizm. Arystoteles stał się w tym czasie niepodważalnym autorytetem filozoficznym; nie musiano nawet cytować jego nazwiska, wystarczyło napisać „filozof" i każdy wiedział, o kogo chodzi.

Odnowienie arystotelizmu, w dużej mierze poprzez nawiązanie do Awerroesa, nastąpiło także w epoce renesansu. Głównym jego ośrodkiem we Włoszech pod koniec XV w. stał się uniwersytet w Padwie (w przeciwieństwie do platonizującej Florengi), a najwybitniejszym propagatorem - Piętro Pomponazzi.

Autorytet filozoficzny i naukowy Arystotelesa był tak wielki, że aż do XVI w. paraliżował rozwój wielu dziedzin wiedzy. Stał się on możliwy dopiero po zanegowaniu pozycji Stagiryty. Jednakże do dzisiaj niektóre elementy filozofii Arystotelesa, szczególnie zagadnienia dotyczące logiki, zachowują swoją aktualność.

Arystoteles w Polsce

Arystotelizm najwcześniej w ciągu XIV i XV w. zaczął przenikać do Polski zaszczepiony w filozofię scholastyczną. Najważniejszym ośrodkiem, w którym mógł się on krzewić, była Akademia Krakowska. Tutejsi profesorowie komentowali na wykładach dzieła Arystotelesa z zakresu przede wszystkim logiki, ale także psychologii, dialektyki, teorii wiedzy i metodologii nauk, etyki, wreszcie filozofii przyrody. W okresie renesansu największą popularnością cieszyły się rozprawy dotyczące etyki i polityki. Najwybitniejszym polskim arystotelikiem renesansowym był Sebastian Petrycy z Pilzna, tłumacz na język łaciński Polityki i Etyki nikomachejskiej oraz autor samodzielnych komentarzy do tych dzieł.

Filozofia scholastyczna w duchu arystotelizmu jako kierunek studiów uniwersyteckich utrzymywała się w Polsce do połowy XVIII wieku.

Arystoteles w literaturze i kulturze

Znaczenie Arystotelesa w kulturze europejskiej polega przede wszystkim na tym, że żaden inny filozof nie cieszył się takim poważaniem i autorytetem jak właśnie on w okresie średniowiecza. Dante umieszcza go podobnie jak pozostałych starożytnych pogańskich filozofów w przedpiekle, ale jednocześnie wyróżnia zaszczytnym w języku włoskim mianem - il Maestro di color che sanno, czyli „Mistrz tych, którzy wiedzą". Włoski renesansowy malarz Rafael Santi przedstawia Arystotelesa przy boku Platona w centralnym miejscu słynnego fresku Szkoła Ateńska (1509-1510). Platon palcem prawej dłoni wskazuje w górę, Arystoteles w stronę ziemi, co ma symbolizować w przypadku