DSC01144

5. PRASY MIMOSRODOWE

5.1. KLASYFIKACJA

Prasy mimośrodowe wśród maszyn do obróbki plastycznej stanowią najbardziej rozpowszechnioną grupę. Prasą mimośrodową nazywa się prasę mającą możliwość zmiany wielkości skoku suwaka za pomocą mimośrodu osadzonego na korbie wału. Ponieważ z reguły prasy te budowane są z korpusem wysięgowym w kształcie litery C, często niesłusznie prasy wysięgowe potocznie nazywa się prasami mimośrodo-wymL Prasy mimośrodowe są z reguły prasami ogólnego przeznaczenia, budowanymi o bardzo różnych naciskach od 10—6000 kN (1—600 ton).

Podstawowym kryterium klasyfikacyjnym pras mimośrodowych jest kształt kor-pasu prasy, który może być wysięgowy lub ramowy. Zdecydowana większość budowanych pras mimośrodowych jest prasami wysięgowymi, stwarzającymi szczególnie korzystne warunki obsługi, ze względu na dostęp do przestrzeni roboczej z trzech stron, a w przypadku pras z przelotem w korpusie, nawet z czterech stron.

Drugim kryterium jest możliwość zmiany położenia suwaka prasy, według którego prasy dzieli się na: stałe, lub przechylne.

Stosowany kiedyś podział na prasy jednostronnie i dwustronnie łożyskowane ostatnio ma coraz mniejsze znaczenie. W starych prasach jednostronnie łożyskowanych, z reguły korpus nie miał przelotu z przodu do tyłu. Nowoczesne prasy, również jednostronnie łożyskowane, mają przelot między ścianami korpusu. Prasy jednostronnie łożyskowane budowane były wyłącznie jako prasy stałe. Obecnie budowane są zarówno jako stałe, jak i przechylne. Prasy stałe, budowane są w dwóch zasadniczych odmianach — ze stałym, i z nastawnym stołem. Prasy o niewielkich naciskach 10—100 kN (1—10 ton), budowane są z reguły w wersji stołowej.

Na bazie pras mimośrodowych powstało bardzo wiele różnych odmian pras specjalizowanych i specjalnych, przeznaczonych do mniej lub bardziej sprecyzowanych zastosowań. Do tego typu pras należą, np.: prasy z rogiem, prasy z powiększonym wysięgiem, prasy dwupunktowe, prasy o zmniejszonym skoku (zwane często automatami do wykrawania) itp.

Symbolika krajowych pras mimośrodowych składa się z kolejno umieszczonych znaków literowych i cyfr oznaczających nacisk w tonach. Litera P — oznacza prasę, druga litera rodzaj prasy, np.: M oznacza prasę mimośrodową. Na trzecim miejscu

umieszcza się symbol literowy określający odmianę prasy i rodzaj korpusu, np.: S — stała, P — przechylna, St — stołowa, N — z nastawnym stołem.

Następnym wyróżnikiem określającym wielkość prasy w typoszeregu jest wartość liczbowa podstawowego parametru — nacisku prasy. litery po nacisku określają kolejne modernizacje lub rekonstrukcje prasy.

Jako ostatni wyróżnik, stosuje się symbol literowy, określający szczególną odmianę prasy, różniącą się nieznacznie od wersji podstawowej.

Przykładowo: symbol PMS 25 C — oznacza prasę mimośrodową stałą o nacisku 250 kN (25 ton) po trzech modernizacjach, symbol PMS 25 C-P — oznacza prasę identyczną jak poprzednia, tylko wyposażoną w sprzęgło cierne sterowane powietrznie.

W kraju budowane są wyłącznie prasy mimośrodowe wysięgowe w trzech odmianach:

—    Stołowe o nacisku 25 kN (2,5 tony) oznaczone symbolem PMSt.

— Stałe o naciskach 63—1600 kN (6,3—160 ton) oznaczone symbolem PMS. Obecnie w produkcji znajdują się prasy o wyróżniku po nacisku oznaczającym modernizacje np. PMS 10A lub PMS 40B. Prasy o nacisku do 16 ton budowane są w wersji szybkobieżnej, a powyżej 16 ton, w wersji wolnobieżnej to znaczy z przekładnią zębatą.

Przechylne o nacisku 63—630 kN (6,3—63 ton) oznaczone symbolem PMP.

Wszystkie prasy przechylne budowane są w wersji szybkobieżnej. W przygotowaniu znajduje się nowa seria pras o wyróżniku C zasadniczo różniącym się od pras dotychczas produkowanych.

5.2. PRZEGLĄD ENCYKLOPEDYCZNY

5.2.1. Prasy mimośrodowe wysięgowe stałe

Prasy te budowane są o największej rozpiętości nacisków, nawet do 8000 kN (800 ton> i ponad. Najbardziej jest rozpowszechniony zakres o nacisku od 10—160 ton. Cechą charakterystyczną tych pras jest stały korpus, z reguły w układzie pionowym. Szczególne odmiany są z korpusem pochylonym lub poziomym i jako unikalne nie będą omawiane.

Prasy mimośrodowe wysięgowe stałe budowane są w kilku odmianach różniących się przede wszystkim sposobem łożyskowania wału głównego.

Prasy jednostronnie łożyskowane

W prasach tego typu, wał główny umieszczony jest prostopadle do czoła prasy i ma wysięgowy czop korbowy. Ten rodzaj pras ma z reguły mniejszą wielkość maksymalnego skoku, co związane jest z wytrzymałością wału. Prasy te dawniej budowane były wyłącznie jako stałe, jednostojakowe, bez przelotu między ścianami korpusu. Przy zastosowaniu klasycznego układu napędowego prasy takie budowane są obecnie. Prasa tego typu produkcji firmy Raskin przedstawiona jest na rysunku 5.1. Wyposażona jest ona w sprzęgło i hamulec cierny sterowany powietrzem za pomocą przycisków lub pedału. Przedstawiona prasa jest typu szybkobieżnego z kolon zamachowym umieszczonym na wale głównym. Prasa ma korpus o przekroju dwu-teowym. Prasy takie budowane są również z korpusem o przekroju skrzynkowym, oraz w wersji wolnobieżnej z przekładnią zębatą.

Miniaturyzacja napędów, dzięki zastosowaniu materiałów o wysokiej wytrzymałości oraz przekładni planetarnych umożliwiła umieszczenie całego napędu w wymiarze długości suwaka, a tym samym na zastosowanie przelotu w korpusie prasy,

213