DSC01261

292 Ui i 11 wni- u /

Skrcoli/mtuiiy świat 293

Jeśli ..Standard" - oficjalnie uznany ję/yk mcirnpnlii - znajduje się na jednym końcu kreoiskiego kontinuum językowego, kultura metropolii w jednej z jej prestiżówych odmian zajmuje analogiczne miejsce w spektrum kulturowym. Ale jakie mechanizmy ja lam uiuies/c/aj:|. wśród odmian kultury narodowej ora/, w inki sposób c/lonkowic tego .społeczeństwa ulegają takiemu, u nic innemu uporządkowaniu, w tym właśnie zakresie na podstawie własnych repertuarów kuhmowych',¹ Naszkicowałem powyżej takie spektrum w kategoriach przestrz.cn • nuli. od miasta do wsi, ale samo to niewiele wyjaśnia. Jeśli będziemy szuka*! mechanizmów hardziej bezpośrednio zaangażowanych w dysirybuiywne porządkowanie kulimy, musimy najpierw zauważyć, że w .społeczeństwach Trzeciego Świata. lak jak i w innych, to podział pracy jest obecnie głównym czynnikiem cciKaiiiacyjJ.¹ /Jo/i«no^LJaiIuio>\v:i. Myślenic antropologów o kul turze wydaje się zbyt często ten laki lekceważyć. /. jednej strony podział pracy zakłada nodzia[ u nil/y. dopiowadzajac ludzi do interakcji właśnie dlatego, że nie posiadaj;] oni uwspólnioncj wiedzy i rozumienia z jawisk. Brak len oznacza rzecz jasna możliwość powiększenia ich zbiorowych zasobów kulturowych. Z drugiej strony, gdy ludzie s:i różnic umiejscowieni w ramach podziału pracy, rozwijaj;] zróżnicowano sposoby widzenia świata wykraczające poza wiedzę teclmiczn;]. kłóci jest w pewnym scmmo utowaiowioną, uwikłana w transakcje materialne.

W ramach podziału pracy pewien zestaw specjalistycznych kompetencji składa mc na to. co /a C. Wrightem Millscm (l%3: 405 i nasi.) możemy opisać jako Aparat kulturowy A dzięki któremu względnie niewielka grupa kontrolne \\ znać zny ni stopniu asymetryczny nrzeolyw z.nac/oirdo wielkiej liczby ludzi. O w aparat kulturowy olH*jimije na pr/.yklad edukację formalną. mass-media, nauki liumaiiisiyc/iie. spiyiy widowiskowe, /organizowani] religię oraz /nne/.ną część zrytnaii/i iwaitego życia świeckiego. NicklórcscgiłłOlliy apTTr.tUt kulturowego wi;*/;] sic z komunikowaniem zc wszystkimi członkami społeczeństwa. Inne wiążą się / istnieniem hardziej zróżnicowanego audytorium. Apanil kulturowy wnosi bardzo wicie w organizację centrum - peryferia w kulturach narodowych ora/, w kanali/o-wanic międzynarodowego przepływu kulturowego. Szczegółu;] rolę odgrywa tu edukacja jako proces kulturowy, /organizowany sposób nadawania jednostkom ks/taiiu kulturowego. Jednocześnie w znacznej części Trzeciego Świata rozwój formalnej edukacji jest jednym /. aspektów penetracji zc strony systemu światowego ł/.ob. np. Uamire/. Meyer 1 ^łJSO). Wiele społeczeństw Trzeciego Świata stało %ię silnie meiyiokraiyc/nymi; ich krytycy sugerują. że owładnęła nimi ..choroba dyplomowa" (/oh. Dore IWtl.

W tym miejscu pragnę wprowadzić nieco danych pochodzących z Nigerii. Ci. którzy maj:i najdrobniejsze choćby pojęcie o historii politycznej Nigerii wiedza, że uległa ona intensywnej clnicy/.acji. z głęboko zaznaczonym podziałem między północą a pnliidniem kraju. Może to odpowiailać wyobrażeniu o Nigerii jako o zbior/e plemion jedniic/;|cych się pr/.cwa/nie w czasach konlliklów. Windącą |Hłstaci;i na scenie politycznej, w lalach przed i po ogłoszeni u prze/. Nigc ię

niepodległości m i M......In 111 |ln Sardamia z Sokolo. premier regionu Północnego.

iM*/ywoiIe:i dominującej pat lii Apolitycznej. Wizerunek Ahmadu Be Ho wśród ro/polilykowanych południowych Nigery jeżyków i wielu zagraiiic/uych obserwatorów. to wizerunek muzułmańskiego feudalnego arystokraty, człowieka emiratów, rzecznika starego por/;|dkti. Jednakże niedawno opublikowana biografia politsezna autorstwa Johna Padenn (10X6) przedstawia obraz zupełnie odmienny. Ahmadu Bullo rzeczywiście by i Nigeryjc/ykiem z północy i muzułmaninem. ale przynajmniej w tym samym stopniu zdecydowanym z&olęunikicm moderni/acii. głęboko /aangaż.owanym w problem wprowadzenia mieszkańców jego rodzinnego regionu w nowo powstali] strukturę państwa na godziwych warunkach. Stąd też jednym z najważniejszych obszarów jego aktywności był gwaUuwuy ro/wói szkolnictwa w północnej Nigerii, w tym przyspieszone programy, klórycli celem nylo wprowadzenie mieszkańców piiłnncuych regionów do nowej merytokrucji.

Zestawmy to z relacja z pierwszej ręki. dnl\c/ącą pierwszego puc/u wojskowego z 1966 r.. w czasie którego Ahmadu Bellu /gin;|l. Autor lej relacji, kapitan Ben Ghulic (1U81: 12-19) był piHlówc/aś jednym / oficerów południa -uczestników spisku. Okazuje się bowiem, ze - pominąwszy wszystkie inne zle rzeczy dziejące się w Nigerii w połowic lal sześćdziesiątych XX w. - jedną z najbardziej skandalicznych były błyskawiczne awanse oficerów / północy kraju. Wysyłano ich w miejsca, które Ghulic i jego przyjaciele postrzegali jako podrzędne brytyjskie ośrodki szkoleniowe:

..Wnioski nasuwał) się same i były niepokojące Nie tylko ci z |u»ln*H*y byli juz |*» promocji oficerskiej zanim my doszliśmy do połowy |*icrwN/cgo roku s/koly w SaiKlIiurst: ws/yscy oni otrzymali upragniony stojiieu l.ipu.uia. /amin my mogliśmy wystąpić na |i;u;ul/ic królewskiej, co było warunkiem wstępnym promocji na stopień podporucznika I...J Dlatego zamach stanu. Intern lego zupełnie pewien. w iliizym stopniu przyczyniłby się do uzdrów ienia całej sytuacji "

Konkludując: wygląda na to. że nacisk na przynależność clnic/ji;| w analizie nigeryjskiego społeczeństwu narodowego to jedynie | rolowa opowieści. Kywali/acjn może być ciągle definiowana w kategoriach etnicznych, ale nagrody definiowane są w kategoriach nowej, zorientowanej na system światowy, kultury narodowej i opartej na niej slrukiiir/e społecznej.

Powtórzymy: edukacja staje się kluc/owym czynnikiem w procesie segregacji ludzi przy podziale pracy i określaniu ich sytuacji życiowych, a w ten sposoh -zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio - ich pctspcklyw |Vcl (l*)7S. 19X3) i Iłeny (1985: 30 i nasi.) niedawno spostrzegawczo napisali o lokalnych sjhimibach pojmowania tego zjawiska u pohulniowo-zuchiHlnieli Jomlniw. Ilw.i/am. ze aniro|x»lod/.\ dohr/c zrobiliby intercsujiic się edukacja w Trzecim Swiecie, jako części;] wysiłku zrozumienia społecznej organizacji kultury". Jest to szczególnie istotne, albowiem szkoły przekazuj;] uczniom coś więcej niż wiedza i umiejętności.

" IW. hi. kdiiKni i |u7S: 4S5i^a „kulanie eilukai p iiiua* l*u Ula msiUv/i*iini\v /lo/nnyrli lott. i'/\iii Isidania loligii lwl\ illa v|siKva*u>Iw i<kit'>taiivdi piav anlinpul.iv.mv w m/nv    jakn

-|'r»i>ie-. -/imnc¹' bi|ńż •*ek^,nu^,ni:ii ik*-/‘