Zdjęcie4018

292

Rozdział 11. Dyslcksja j koraunrkacja bykowa

ęyfieznych trudności w czytaniu i pisaniu. Termin len stosuję aę Jaoć w stosunku do uczniów, kiom* napotykają pierwsze, lecz nasilone, rmdro ia w nauce - pomimo inteligencji na poziomie prawidłowym, dobrze funt cjonujących narządów zmysłów, właściwej opieki wychowawczej i dydaktycznej w domu i szkole (ibidem).

Najbardziej widome objawy zagrożenia dyskksją to zakłócana ror-wopi psychomotorycznego - jak twierdzi Bogdanowicz, a więc opoźrerau rozwoju niektórych funkcji uczestniczących w czytaniu i pisaniu. In w okresie niemowlęcym i poniemowlęcym zauważalne mogą byózabwas nia dwóch sfer - motoryki i mowy. Jednak najbardziej niepokojącym nu. kiera jest opóźniony rozwój mowy (Spionek 1973; Nartowska 1980; Situ 1987; Bogdanowicz 1994; Scaraborough 1998; Krasowicz-Kupts 200?', W me de rocważań przedstawionych w poprzednich Rozdziałach wtóae rozwój mowy jest najistotniejszym obszarem prognozowania dyskfcp a dneekł. AnaSrojąc ryzyko dydeksji Bogdanowicz poświęca wiek tongi sferze rozwoju mowy, rozważając objawy z tego zakresu już od okien pt memowtego (Ifcgfhncwicz 2000).

Rnipnraanie objawów ryzyka dysłeksji w wieka przedsfcotor twfenipodfreoc iprrjitmr zgianowMich ćwiczeń stymnlającydw woj ązrtcwy. co możr zapobiec trudnościom w nauce czytania i psau i daeri w pńdwŁjaym okresie tab je nmriimafaCTwać, przez co sajeją fermą proftałaylidy^tkspitjgwojoa^

UT^ifeijy wagę językowych mechanizmów dysteksjL inw mxxrBK aa gafearozwoju mowy dziecka. Do injn iTiiaji y ji jjS; mów ijsytadpfcfap w tym spdKie należą:

•    rałmrTran riwdfe lowcmiytzDCgp (fbncmowcgp) obgrwoamr w afent prmhikofei m.

•    ńprawidkwa wymowa wynikająca z zaburzeń słuchu fooaamt-gn hfe problemów z motoryką aparatu mowy,

•    uporczywe przekręcanie wyrazów - skandufer (skafanderLpow-mdM (pomidorowa) itp^

•    trudności z wypowiadaniem dłuższych i trudniejszych fonctyam dó* ' np. eukaliptus, uoskhwy,

•    trudDOid z rozpoznawaniem i twforzenkm rymów i aliteraqi,bak świadomości podobieństwa słów (np. carująca czarownica tof uanejaapce),

•    nudności z zapamiętywaniem i przypominaniem informacji och* rakierzc werbalnym. zwłaszcza uporządkowanych w sefcaeacp (nazwy doi tygodnia, pory roku, inne sekwencje, wienzyknp*

kenki) lub tworzących kategorie (imiona kolegów, marki urno-_jchodów),

•    maty zasób słownictwa, ubogie wypowiedzi, nadmiar błędów gramatycznych,

•    rzadkie stosowanie innych części mowy poza rzeczownikami i czasownikami, mało przymiotników i przysłówków.

•    trudności w stosowaniu wyrażeń przyimkowych, unikanie lub ich błędne stosowanie,

•    trudności w wykonywaniu operacji na cząstkach fbnołogkznych (sylabach, rymach, głoskach - np. zamiany, szyfrowanie, rebusy, analiza, synteza),

•    trudności z zapamiętywaniem serii poleceń, w wykonywaniu więcej niż jednego polecenia naraz, np. zanim weźmiesz misia, połóż klocek do pudełka,

•    trudności w utrzymywaniu rytmu, np. klaskanie, cymbałki, bębenki,

•    trudności z doborem (znalezieniem) słowa - nazywanie.

•    trudności w powtarzaniu sztucznych słów, szczególnie dwusylabo-wych i dłuższych,

•    problemy w zadaniach wymagających płynności semantycznej łub fonołogicznej (wymienianie nazw spełniających takie kryteria).

W świetle rozważań dotyczących istoty dyslcksji rozwojowej przedstawionych w poprzednich podrozdziałach staje się jasne, że diagnoza do-I tycząca poziomo rozwoju mowy i języka u osób z dysleksją musi być pogłębiona- stanowi bowiem główne kryterium diagnostyczne (deficyty przetwarzania fonologicznego) w rozpoznawaniu tego zaburzenia.