Zdjęcie4027

310 Rozdział 11. Dyslduja a komunikacja językowa

•    budują teksty narracyjne odbiegające od schematu superstruktun

opowiadania, co obniża ich wartość komunikacyjną.

Warto także przeanalizować najważniejsze informacje zawarte w narracjach:

•    Identyfikacja bohaterów:

-    rzadziej dokonują identyfikacji bohaterów opowiadania w sposób poprawny:

-    pomijają szczegóły.

-    redukują liczbę bohaterów,

-    pomijają ich cechy indywidualne.

•    Miejsce akcji:

-    zróżnicowane, nieokreślone do końca,

-    czasem wyraźny brak umiejscowienia.

•    Czas akcji:

-    rzadko dokonują prawidłowego umiejscowienia opisywanych zdarzeń w czasie,

-    wykazują problemy z dostosowaniem treści do warunków cza-sowo-przestrzennych - pora dnia, czas trwania, następstwo ujawnia się to w problemach z używaniem nazw przypisanych do określonego czasu czy pory, np. a potem powiedział do nich, te majq dobre śniadanie, obiad znaczy (w rzeczywistości chodziło o kolację),

-    zazwyczaj w niejasny sposób określają czas trwania podstawowej akcji - rozciągnięcie w czasie lub przeciwnie,

-    przedstawiają zaburzone następstwo w czasie - brak powiązań, ze względu na stosowanie schematycznych form: A polem...« potem..,a polem.

• Przebieg akcji:

-    brak uporządkowania przebiegu zdarzeń, wybiórczy dobór epizodów - bardzo charaktersytyczny - odzwierciedlający bowiem ^konkretyzację" myślenia - zapamiętane epizody dotyczą osobistych doświadczeń, są znane z codziennego żyda czy dotyczą rutynowych czynności - np. najczęściej opisywały toaletą ona jedzenie posiłku,

-    często w trakcie opowiadania dokonują zmian przebiegu podstawowej akcji,

-    pomijają rozwiązanie akcji (25%).

311

11.7. Właściwości komunikowania się osób z dydckiją

_ niektóre z nich w ogóle nie przedstawiają podstawowej akcji, tworząc zbiór niepowiązanych epizodów (10%), przypadkowo łączą zdarzenia, co w ogóle nie zdarzyło się w grupie kontrolnej,

-    w trakcie opowiadania historyjek obrazkowych mają trudności z całościowym ujmowaniem akcji, wykazują tendencję do opowiadaniu każdego obrazka z osobna, w sposób typowy dla dzieci przedszkolnych,

-    w trakcie opowiadania pomijają szczegóły - dominują informacje ogólne,

-    pojawiają się często informacje dodane, ale przede wszystkim juko skutek zniekształceń informacji podstawowych, dotyczących lokalizacji zdarzeń w czasie i przestrzeni oraz wzajemnych relacji między bohaterami,

-    rzadko pojawiają się informacje poboczne i zazwyczaj są to opisy konkretnych szczegółów oglądanych ilustracji, często nie mające bezpośredniego związku z prezentowaną akcją.

Uwzględniając powyższe analizy, można przyjąć, że opisywane badania wykazały, źc wypowiedzi językowe dzieci z dysleksją rozwojową charakteryzują się istotnie częściej mniej złożoną strukturą składniową niż wypowiedzi ich rówieśników, a także uboższą strukturą treściową, a nawet często błędną w stosunku do wzorca. Zatem problemy z organizacją wypowiedzi wpływają na ich funkcję komunikacyjną, co potwierdza tezę o zaburzeniach komunikowania się w dysleksjl Warto dodać, że w badaniach Makarewicz (2006), w których analizowała ona teksty pisane (wypracowania) gimnazjalistów, zaburzenia w organizacji tekstu nie wystąpiły w znaczący sposób. Autorka ta uważa, że teksty pisane przez badanych przez nią uczniów spełniają podstawowe warunki do realizacji funkcji komunikacyjnej. Może to wynikać z tego, że w badaniach Krasowicz-Kupn i Borkowskiej analizowane były narracje, które odnoszą się do specyficznego układu treści, wypracowania zaś są wywodem nie wymagającym odtworzenia czy przedstawienia sekwencji informacji, odniesienia do bohaterów, przedstawienia akcji w czasie i miejscu.

Bardzo ciekawe badania dotyczące analizy wypowiedzi dzieci o charakterze dyskursu narracyjnego powstającego w specjalnej sytuacji eksperymentalnej prowadziła Aneta Borkowska (1998). Sytuacja ta polegała na tym, że dziecko dwukrotnie opisywało obrazek badanemu, który w tym czasie obrazka nie widział i nie znał (w przekonaniu dziecka). Ponadto zadaniem dzieci było opowiedzenie dwóch powszechnie znanych bajek, np. bajki o czerwonym kapturku. Analizy porównawcze dzieci z dysleksją i ró-