Zdjęcie4019

294 Rozdział 11. Dyslcluja ■ komunikacja językowa

•    trudnoW w powtarzaniu sztucznych ®Ww

•    trudności ze znalezieniem nazwy

•    mały zasób słownictwa, ubogie wypowiedzi, nadmiar Węddw ^amatyczTyell'

•    błędna stoaowme wyraan przyimkowych

- ósfBbtoa płynność semantyczna, fonołogjczna

•    budnoSd w odtwarzaniu rytmu

W rozpoznawaniu rysica dysleksji szczególną rolą przypada nauczycielom przedszkola i logopedom. Informacje w bloku rozszerzającymi 11,1 mogą być przydatne dla nauczycieli, natomiast logopedzi dysponują własny-mi narzędziami do oceny zaburzeń mowy. Szczególną uwagę powinien przykuwać rozwój fonołogiczny dziecka i ewentualne skutki jego deficytów.

11.4. Gotowość do czytania i pisania

Gotowość do czytania i pisania jest szczególnym rodzajem gotowości szkolnej, ujmowanej globalnie. Jednak ze względu na to, że czytanie i pisanie to formy komunikacji językowej, warto spojrzeć na nią w specjalny sposób.

Koncepcję gotowości szkolonej do czytania i pisania przedstawiała wielokrotnie Krasowicz-Kupis (2004,2006,2008). W koncepcji tej zastały wyróżnione komponenty mniej lub bardziej bezpośrednio odnoszące się do czytania i pisania lub do umiejętności i przystosowania; szkolnego w szerszym zakresie.

Komponenty niespecyficzne są wspólne dla wszystkich podtypów gotowości szkolnej - a więc także dla gotowości do uczenia się matematyki czy przystosowania szkolnego w szerokim sensie. Należą do nich nastawienie i motywacja, rozwój intelektualny oraz sprawności pc rcepcyjno-moio-ryczne. Zestawienie tych komponentów przedstawia rysunek 11.2.

Nastawienie i motywacja stanowią komponent niespecyficzny db czytania i pisania z tego względu, że ich rola jest istotna dla wszelkich fora aktywności i umiejętności opanowywanych w szkole, choć w tym wypadku odnosi się do szczególnych czynności komunikacyjnych. Znaczenie motywacji, zwłaszcza w sytuacji doznawania trudności i niepowodzeń jest szczególnie ważne, dlatego trzeba ją rozwijać przez kontakt dziecka z książką od najmłodszych lat. Niewątpliwie ważną rolę odgrywa tu także uczenie przez modelowanie - czyli przykład ze strony ważnych dla dziecka¹ osób, pokazujący, że czytanie jest ważnym, użytecznym i przyjemnym zajęciem.: ¹ •

RozwAj sprawności perćepcyjno-motoiycznych oraz ich Integracja -szeroko opisywany w literaturze (por. Spionek 1985; Sawa 1991; Brzezińska 1987; Bogdanowicz 1987,2001a, 2002) wskazuje na istotną rolę funkcjonowania analizatora wzrokowego, słuchowego oraz kinestetyczno--ruchowego, a także ich integracji dla opanowania komunikacji pisemnej. Znaczenie tych funkcji jest fundamentalne we wczesnym etapie nauki czytania i pisania - gdy istotne jest różnicowanie wzrokowe liter, utrzymywanie kierunku i sckwencyjności spostrzegania, prawidłowość w kreśleniu form literowych i ich łączeniu itd. Tworzą one tzw. gotowość psychomotoryczną, warunkującą opanowanie techniki czytania i pisania (Brzezińska 1987). Nie należy jednak przeceniać roli sprawności percepcyjno-moto-rycznych, bo wraz z opanowywaniem umiejętności czytania i pisania rozpoznawanie i kreślenie liter staje się zautomatyzowane, a rola analizy wzrokowej maleje na rzecz językowego przetwarzania informacji.

Rozwój intelektualny, a dokładniej myślenie operacyjne, jest konieczne do posługiwania się alfabetem - deccntracja, pojęcie stałości przedmiotu i jego cech (niezmienniki) są warunkiem posługiwania się arbitralnymi znakami alfabetu, które pełnia funkcję symboliczną w stosunku do innych symboli, jakimi są dźwięki mowy. Dzięki operacyjnośd myślenia

Rysunek IUl Komponenty dojrzałości do czytania i pisania 2»Mto: opracowanie własne.