Zdjęcie3957

172 Rozdział 5. Związek dyslcksji z funkcjonowaniem ipoleczno-emocjonalnyn

W świetle tych badań jawi się bardzo korzystna charakterystyka gru py korzystającej z terapii - osoby z dysleksją są lepiej przystosowane emo. cjonalnie i społecznic w porównaniu ze swoimi rówieśnikami. Przejawia)} one wyższą samoocenę i akceptację. Widać tendencję u tych osób do przy. pisywania sobie odpowiedzialności za sukcesy oraz winy za niepowodzc. nia. Osoby te są aktywne w sytuacjach trudnych i problemowych, które py zwalają im wykazać się właściwymi możliwościami i umiejętnościami Aktywna postawa wobec rzeczywistości osób z dysleksją sprawia, że cacły te chętnie biorą udział w działaniach społecznych i próbują wywiera! wpływ na warunki zewnętrzne. Wiąże się to z dużą motywacją do osiągania sukcesów. Ta charakterystyka jest zgodna z wcześniejszymi wynikła Wszeborowskiej-Lipińsłdej (1994).

Wykazano także związek między poczuciem kontroli dla sukcesem a stylami radzenia sobie ze stresem²⁴. W obydwu grupach zaobserwowano, iż osoby charakteryzujące się bardziej zewnętrznym LOC dla sukcesów, a zatem te, które nie wierzą, że pozytywne zdarzenia w ich życiu żaka w nich, w większym stopniu angażują się w czynności odwracające uwagę od stresora, będące formą unikania konfrontacji z problemem (Krasoró 2005). Ponadto w grupie młodzieży z dysleksją istnieje związek LOC dla sukcesów ze stylem skoncentrowanym na emocjach. Mianowicie: dysłeht-cy o silniejszym poczuciu kontroli wewnętrznej dla sukcesów w sytuacjach stresowych są mniej skoncentrowani na sobie i na własnych emocjach. Ina* czcj związek ten wyraża się w grupie młodzieży bez dyslcksji. Tlitaj osoby, które przypisują sobie zasługi za pozytywne zdarzenia w życiu w sytuacpd stresu, większy nacisk kładą na zadanie lub planowanie rozwiązania po> blcmu, natomiast w mniejszym stopniu starają się wystrzegać myślenia, przeżywania i doświadczania tej sytuacji.

5.4. Dysleksją a kompetencje społeczne I przystosowanie

Porażki w nauce, na które dzieci z dysleksj ą rozwojową są w większym stop niu narażone niż ich rówieśnicy, mogą powodować różnego rodzaju ab* nenia m.in. w relacjach interpersonalnych (Brejnak 2003).

²⁴ Badania przeprowadził* Beata Kwiatkowska (2004) w ranutch scmuunuro itu$U'^cn*^x poprowadzonego paca G. Knoowkz-Kupn w Instytucie Psychologii UMCS.

Wiele badań nad problematyką zaburzeń emocjonalnych u dzieci l dysleksją dowodzi, żc dysleksją wpływa na sposób ich funkcjonowania ^polecanego. We współczesnych pracach badawczych dzieci z dysleksją rozwojową są charakteryzowane jako słabiej przystosowujące się do wymagań środowiska szkolnego i rodzinnego, bardziej wrażliwe na niepowodzenia i nastroje innych, mające tendencje do wycofywania się (Ledwoch 1999).

Uczniowie z dysleksją otrzymują często niższe oceny ze sprawowania BLin. ze względu na gorsze wyniki w nauce i częste konflikty z nauczycielami. Wbrew opinii nauczycieli poświęcają na odrabianie lekcji dużo czasu, płyż często mają kłopoty z przygotowaniem pracy domowej. Uczniowie ci sprawiają także inne kłopoty wychowawcze.

Badania Gindricha (2002) prowadzone nad samooceną, statusem socjoraetiycznym i zachowaniem uczniów szkół podstawowych w wieku 13,5-14 lat z dysleksją rozwojową również wskazują na zaburzenia przystosowania osobowościowego i społecznego. W świetle tych badań uczniowie idysleksją rozwojową przejawiają mniej pozytywny stosunek do nauki, rówieśników, nauczycieli oraz własnych możliwości. Na tle innych uczniów cieszą się mniejszą aprobatą, częściej zajmują pozycje uczniów odrzuconych lob izolowanych U uczniów z dysleksją Gindrich zaobserwował również zachowania buntownicze, nadpobudliwość psychoruchową, zaburzenia o charakterze psychopatologłcznym oraz antyspołecznym. Można więc wnioskować, że uczniowie ci słabiej radzą sobie w sytuacjach wymagających umiejętności społecznych.

W sferze statusu socjometrycznego uczniowie dyslektyczni wykazują tendencję do zajmowania niższych pozycji społecznych w zespole klasowym niż ich rówieśnicy bez trudności w czytaniu i pisaniu. Jest to często warunkowane niskimi osiągnięciami szkolnymi uczniów z dysleksją. Nie jot to jednak regułą. Niekiedy dzieci dyslektyczne mają cechy ważne dla rówieśników (np. atrakcyjność fizyczna czy wysoki status socjoekonomicz-oy), przez co stają się popularne i łubiane.

Analiza osobowości uczniów z dysleksją przeprowadzona dotychczas pozwała oczekiwać, że przynajmniej część z nich będzie prezentowała obniżony poziom kompetencji społecznych, ale z kolei u osób stosujących wategie kompensacyjne taki wniosek może nie być uzasadniony-ich rela-9c społeczne mogą układać się znakomicie.

To zróżnicowanie potwierdzają badania prowadzone na UMCS (Kruowicz-Kupis 2005) nad inteligencją emocjonalną oraz kompetencja-