Zdjęcie3960

i 178 Rozdział 5. Związek dydcksji z funkcjonowaniem społeczno emocjondeya

Należy jednak zaznaczyć, że uczniowie ze specyficznymi trukofo^ w czytaniu i pisaniu są grupą heterogeniczną pod względem cmocjaufaą funkcjonowania- ftjner i Rourke (1985) w wyniku przeprowadzony* % Itr stwierdzili, że istnieje grupa uczniów z dysleksją charakteryaąąa btym przystosowaniem emocjonalnym. Nie występują u nich ptoMaaya-. bowosoowc. które w sposób specyficzny różniłyby ich od rówieśnb*.

Poza tym nie wszystkie dzieci dyslektyczne są skazane na napor, daenia szkolne. Część z nich. dzięki sprzyjającym czynnikom biopąlfe aym. a zwłaszcza wysokiej inteligencji, oraz korzystnym czynnikom śafc ariskowym (tu szczególną rolę odgrywa Życzliwość i zrozumienie irndne dziecka ze strony rodziców i nauczycieli) przezwycięża trudności w awz a nawet odnosi wągńtge sukcesy (Bogdanowicz 1994).

Konsekwencje dla praktyki, jakie jawią się na podstawie dotjcka sowej wiedzy, na pewno wskazują, że terapia powinna być pmaadaz ar sposób holistyczny—powinna obejmować nie tylko dysfunkcje nanny. znawczej, ale również aspekt emocjonalny i społeczny fuhkgonwamjrf-□ustki. Powinna również uwzględniać specjalne uzdolnienia i shmukaz ich dalszy rozwój. Koncentracja na własnych możliwościach, zdolntkńa i zainteresowaniach, a nie na posiadanych ograniczeniach, odgjjn znaczącą rolę w rozwoju jednostki. Program terapeutyczny pwnu uwzględniać wsparcie emocjonalne i okazje do odnoszenia suteoa (Thomson 1990), można bowiem śmiało stwierdzić, że dzieci z dyifcts stanowią ważną grupę ryzyka zaburzeń emocjonalnych.

Zachowania dziecka z trudnościami w nauce szkolnej są w den stopniu rezultatem oddziaływania takich czynników jak sytuacja radon dziecka, atmosfera wychowawcza w szkole i w domu, wiedza i postny* rosłych dotyczące specyfiki problemu (Spionek 1970; Lcdwoch IM Czynniki te wpływają w znaczący sposób na funkcjonowanie emójonbc dziecka. To jak postrzega ono siebie i własne problemy, jak radzi zohc z niepowodzeniami i trudnymi wyzwaniami i jak wpływają one na jegpd tywność życiową, w dużej mierze zależy właśnie od otoczenia. Możntpii puszczać, iż wraz z wiekiem zależność między ocenami ze strony dorńhc i percepcją własnej osoby maleje. Dlatego też starsze osoby z dykty mogą lepiej postrzegać siebie i swoje umiejętności, co potwierdzą!* które z opisywanych badań.

Terapia wpływa na strategię radzenia sobie ze stresem. KotzymjP z niej uczniowie z dysleksją rzadziej koncentrują się na unikania tegŁ-" dotyczy sytuacji stresowej, zwłaszcza rzadziej angażują się w czynność* stępcze, czyli taicie, które odwracają uwagę od źródła problemu, 'nań*

(1990) prowadził badania potwierdzające, że odpowiednia terapia istotnie poprawia samoocenę - badał dzieci uczęszczające do szkoły terapeutyczną. Im dłuższy miały staż pobytu w tej szkole, tym wyższą przejawiały samoocenę.

Czynniki motywacyjne i obraz samego siebie jest odpowiedzialny za postęp w czytaniu, a korzystne zmiany w tym zakresie w zaskakująco skuteczny sposób mogą pomóc we wczesnym okresie szkolnym (Byme 2005).

Rozwój jakiejkolwiek kompetencji - a żalem także czytania i pisania - ściśle bazuje na zmianach w zakresie wiedzy strategicznej, wiedzy do-tjtzącej przedmiotu kompetencji oraz motywacji (Alexander, Graham i Harris 1998). Aby pomóc starszym uczniom z trudnościami w uczeniu się. trzeba wspierać wszystkie te trzy obszaty. Osoby z dysleksją używają nieefektywnych strategu, ale, co najważniejsze, z punktu widzenia rozważanych w tym rozdziale problemów, mają nieprawidłowo uformowane przekonania oraz wątpliwości dotyczące własnej osoby, a także slaby poziom zaangażowania. W związku z tym terapia czy specjalna edukacja powinna rozwijać, na równi ze strategią i wiedzą, także sprawności samoregu-licyjne oraz dyspozycje motywacyjne.

Byme (2005) twierdzi, źe w ciągu okresu nauki można wyróżnić tzw. momenty zniechęcenia, które mogą zaburzyć lub zniszczyć dziecięcą chęć czytania. Jeden z najważniejszych - to rezultaty wczesnych potyczek z tą umiejętnością. Jest wiele potencjalnych „momentów zniechęcenia” na drodze do osiągnięcia mistrzostwa w czytaniu, ale temat ten nie jest jeszcze dobrze poznany. Możliwe, że takim punktem jest też uzyskanie świadomości pisma, czyli odkrycie jego natury i funkcji (pojęcie świadomości pisma por. Krasowicz-Kupis 2004).

Wieloletnia praca z dziećmi mającymi trudności w uczeniu się, przy | wsparciu i pomocy rodziców i nauczycieli, może mieć pozytywny wpływ na I ich dalszy rozwój (Bogdanowicz 2001). Utrudnienia, na które dzieci z dys-| Icksją rozwojową napotykają w szkole znacznie częściej niż rówieśnicy,

1 mogą w konsekwencji w życiu dorosłym owocować większą wytrwałością i i umiejętnością rozwiązywania wielu zadań (Grant 2001; Rak 20Q6a, b).

Pizy okazji jednak należy zwrócić uwagę na bardzo ważny aspekt j funkcjonowania emocjonalno-spolecznego. Opisane wyżej problemy do-! tyczą uczniów z rzeczywistą dysleksją, czyli takich, którzy przejawiają nasilone i uporczywe trudności w komunikacji pisemnej. Brak jasnych kryteriów diagnostycznych w naszym kraju powoduje, że często diagnozy są stawiane | zbyt pochopnie, przy mało wyrazistych podstawach. Możliwość uzyskiwania ; pewnych prawnych przywilejów w szkole i na egzaminach zewnętrznych