DSC01616

4 KOMIZM

Komizmu nie należy równoważyć ze śmiechem. Śmieszność przypisuje się rzeczywistości, a komizm - dziełom sztuki. Komizm właściwy jest istotom ludzkim. Według Arystotelesa o komizmie przesądza odchylenie od normy, błąd lub szpetota. Bergson -utożsamił komizm ze śmiechem (afirmacja śmiechu); triumf ducha nad mechanizacją żyda. Komizm nie może wywoływać reakcji negatywnych. Definicje komizmu J. Ziomka:

-    teorie degradacji - wyprowadzają komizm z poczucia wyższości odbiorcy

-    teorie kontrastu - istotą komizmu jest sprzeczność, odchylenie od normy, niezgodność oczekiwać

Rodzaje komizmu.

-    komizm sytuacyjny (np. Telimena i mrówki)

-    komizm językowy (np. kalambury)

-    komizm charakterów (postaci Fredry np. Papkin)

Rodzaje komizmu według Ziomka:

-    niezgodność modelu i kontrmodelu (który ośmiesza model)

-    komizm satyryczny i humorystyczny (zależy od nastawienia podmiotu: wyśmianie)

-    humor dydaktyczny (np. powiastki)

-    humor bezinteresowny

Podziały ze względu na temat, technikę, cel odbiorcy. Wiąże się z różnymi gatunkami (głównie komedia i farsa). W literaturze współczesnej także: groteska, ironia, czarny humor.

5. IRONIA

Termin ten ma dwa znaczenia:

-    trop stylistyczny (antyczne retoryki)

-    kategoria estetyczna

Ironia może więc być postawą podmiotu (ironiczną) lub wyrazem (trop).

Środki ironicznego wyrazu:

• ironia werbalna (komunikat podwójny - sens jest inny lub przeciwstawny niż sens dosłowny), należy odwołać się do kontekstu

-    ironia sytuaoyjna

-    ironia jako kategoria estetyczna (sprzeczność w ludzkim świecie)

Wiąże się zawsze z subiektywizmem i dystansem wobec świata. Cechuje ją poczucie sprzeczności oraz wyższości. Podporządkowana jest pewnej wizji życia.

Formy ironii:

-    narracyjna (Stern, Diderot) - zwielokrotnia się przedmioty mówiące, narrator demaskuje fikcyjność zdarzeń

-    werbalna - to, co mówi narrator / bohater

-    dramatyczna - konstrukcja intrygi, kontrast między świadomością widza i postaci Odmiany ironii:

-    sokratyczna - .Dialog’ Sokratesa; przyjęcie postawy naiwnej, rozmówca sam się demaskuje

-    romantyczna - F. Schlegl; sposób tworzenia - programowy dystans autora wobec opisywanej postaci; wychylanie się autora z dzieła, pisanie o pisaniu - jest wyrazem filozofii twórczości; podkreślenie dwudzielności bytu - dystans piszącego (ewolucja form narracyjnych)

-    tragiczna - ironia losu (czyny wbrew intencji i woli prowadzą do katastrofy) - może być istotą tragizmu lub komizmu

13