4 Wydatki publiczne


ÿþmgr MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak Katedra Finansów Publicznych UMCS w Lublinie 1 PRZEZNACZENIE ZRODKÓW PUBLICZNYCH ROZCHODY PUBLICZNE WYDATKI PUBLICZNE - operacje finansowe zwizane z - te przeznaczenia [rodków publicznych, które finansowaniem dBugu publicznego; nie s rozchodami publicznymi; - na ogóB s przeznaczone na spBat - s przeznaczone na realizacj zadaD zobowizaD zacignitych przez paDstwo; publicznych, których ranga jest na tyle wysoka, - przepBywy finansowe maj tu charakter |e wBadze publiczne decyduj si na caBkowite zwrotny, s przej[ciowe lub cz[ciowe ich finansowanie ze [rodków publicznych; a) spBaty otrzymanych po|yczek i kredytów; - sBu| zaspokajaniu potrzeb publicznych; b) wykup papierów warto[ciowych; - przepBywy finansowe maj charakter c) udzielone po|yczki i kredyty; bezzwrotny, s definitywne i ostateczne d) pBatno[ci wynikajce z odrbnych ustaw, których zródBem finansowania s przychody z np.: prywatyzacji majtku Skarbu PaDstwa; wydatki na utrzymanie wojska, e) inne operacje finansowe zwizane z pBace pracowników zatrudnionych w sektorze zarzdzaniem dBugiem publicznym i publicznym; pBynno[ci; wydatki na utrzymanie szkóB, szpitali, f) pBatno[ci zwizane z udziaBami Skarbu publicznych uczelni PaDstwa w midzynarodowych instytucjach finansowych. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 2 1. wydatki na realizacj klasycznych funkcji publicznych: a) wydatki na realizacj funkcji zewntrznych - utrzymanie armii, utrzymanie sBu|b zagranicznych paDstwa, wydatki zwizane z udziaBem paDstwa w organizacjach midzynarodowych, ugrupowaniach militarnych i gospodarczych; b) wydatki na realizacj funkcji wewntrznych - wydatki na utrzymanie administracji, sdownictwa, bezpieczeDstwa wewntrznego (utrzymanie policji, stra|y po|arnej); 2. wydatki na cele spoBeczne - walka z bied, bezrobociem, zapewnienie powszechnej ochrony zdrowia i o[wiaty; 3. wydatki na cele gospodarcze - tworzenie popytu krótkookresowego, Bagodzenie cykli koniunkturalnych, budowa infrastruktury technicznej i [rodowiskowej dla pobudzenia rozwoju gospodarczego. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 3 1. wydatki bud|etowe a) wydatki bud|etu paDstwa  s ujte w ustawie bud|etowej; b) wydatki bud|etów jednostek samorzdu terytorialnego (JST)  wydatki gmin, powiatów i województw samorzdowych  s ujte w uchwaBach bud|etowych JST; 2. wydatki pozabud|etowe a) wydatki paDstwowych funduszy celowych  ujte w planach finansowych paDstwowych funduszy celowych; m. in. Fundusz UbezpieczeD SpoBecznych  zarzdzany przez ZUS, Fundusz Emerytalno-Rentowy  zarzdzany przez Prezesa KRUS, PaDstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób NiepeBnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych ZwiadczeD Pracowniczych Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców, Fundusz Rozwoju Przywiziennych ZakBadów Pracy, Fundusz Emerytur Pomostowych Fundusz Wsparcia Policji, Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej; b) pozostaBe wydatki. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 4 1. wydatki szczebla centralnego (ogólnokrajowego)  wydatki bud|etu paDstwa, paDstwowych funduszy celowych i innych jednostek sektora finansów publicznych szczebla centralnego; 2. wydatki szczebla regionalnego  wydatki województw, zarówno rzdowe (wojewoda i urzd wojewódzki), jak i samorzdowe (marszaBek i urzd marszaBkowski); 3. wydatki szczebla lokalnego  wydatki gmin i powiatów (maj charakter wyBcznie wydatków samorzdowych). © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 5 1. wydatki realne (nabywcze, finalne)  tworz bezpo[redni popyt na dobra i usBugi, w ich wyniku sektor publiczny uczestniczy w podziale PKB; zakupy dokonywane przez jednostki sektora publicznego s regulowane ustaw z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówieD publicznych; 2. wydatki transferowe (redystrybucyjne)  wydatki dokonywane na rzecz innych podmiotów, s [wiadczeniami jednostronnymi: a) transfery wewntrzne  dokonywane wewntrz sektora finansów publicznych, w wyniku tych transferów nie zmienia si ogólna wielko[ [rodków publicznych, natomiast zmienia si struktura ich finalnego wydatkowania, np. dotacje i subwencje dla JST, dotacje dla samorzdowych zakBadów bud|etowych; b) transfery zewntrzne  dokonywane na rzecz podmiotów spoza sektora finansów publicznych; oznaczaj zasilanie podmiotów prywatnych w pienidz pochodzcy ze [rodków publicznych; s zwizane ze wspieraniem przez wBadze publiczne okre[lonych celów spoBecznych i gospodarczych, np. renty, emerytury, stypendia, zasiBki dla bezrobotnych, [wiadczenia z pomocy spoBecznej, dotacje dla przedsibiorstw. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 6 1. wydatki neutralne  s niezbdne do funkcjonowania gospodarki i wzgldnie neutralne (obojtne) je[li chodzi o wpByw na rozwój gospodarczy i spoBeczny kraju, np. wydatki na obron narodow, bezpieczeDstwo wewntrzne, administracj publiczn; 2. wydatki aktywne  s [wiadomie wykorzystywane przez wBadze publiczne w celu zapewnienia realizacji wa|nych zadaD gospodarczych. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 7 1. wydatki bie|ce  sBu| bie|cemu funkcjonowaniu podmiotów sektora finansów publicznych lub s zwizane z realizacj zadaD publicznych, np. zakupy [rodków obrotowych, wynagrodzenia pracowników wraz ze skBadkami ubezpieczeniowymi, rachunki za elektryczno[, gaz itd.; 2. wydatki majtkowe prowadz do powikszenia majtku danej jednostki; realizuj cele dBugookresowe; do grupy tej zaliczamy: vð wydatki inwestycyjne - m. in. wydatki na zakup i monta| [rodków trwaBych, ich odtworzenie, roboty budowlane, kapitalne remonty, dotacje udzielone z bud|etu (paDstwa lub JST) na inwestycje; vð wydatki kapitaBowe  wydatki na zakup akcji lub na wniesienie udziaBów do spóBki prawa handlowego. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 8 1. wydatki osobowe  wypBaty na rzecz osób fizycznych  np. wynagrodzenia, nagrody, renty, emerytury, stypendia, zasiBki pomocy spoBecznej; 2. wydatki rzeczowe wydatki na zakup dóbr i usBug, np. materiaBów biurowych. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 9 1. wydatki sztywne (staBe, prawnie zdeterminowane)  wydatki, których wyznaczenie w ustawie bud|etowej jest obowizkowe, a ich wielko[ oraz konieczno[ sfinansowania wynika z ustaw i innych zobowizaD normatywnych; wysoko[ tych wydatków mo|na obni|y jedynie zmieniajc odpowiednie przepisy prawne lub renegocjujc umowy, a zatem jest to mo|liwe w dBu|szym okresie; 2. wydatki elastyczne (zmienne, uznaniowe) wyznaczaj rzeczywiste pole wyboru wBadz publicznych w alokowaniu [rodków, tworz warunki do prowadzenia polityki bud|etowej przez wBadze publiczne. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 10 WYDATKI SZTYWNE WYDATKI ELASTYCZNE §ð dotacje dla Funduszu UbezpieczeD SpoBecznych i Kasy Rolniczego §ð wynagrodzenia i wydatki Ubezpieczenia SpoBecznego, [wiadczenia emerytalno-rentowe rzeczowe (bie|ce) jednostek wypBacane bezpo[rednio z bud|etu paDstwa (|oBnierzy i bud|etowych, funkcjonariuszy oraz sdziów i prokuratorów w stanie spoczynku); §ð dotacje dla jednostek §ð renty socjalne oraz [wiadczenia i zasiBki przedemerytalne; samorzdu terytorialnego, §ð [wiadczenia rodzinne, zaliczki alimentacyjne oraz zasiBki pomocy §ð dotacje dla jednostek spoBecznej; zaliczanych do sektora finansów publicznych (np. szkóB wy|szych, §ð skBadki na ubezpieczenia zdrowotne i spoBeczne wypBacane z BP jednostek naukowo-badawczych), (m. in. za osoby niepeBnosprawne, przebywajce na urlopach macierzyDskich i wychowawczych) ; §ð dotacje dla podmiotów gospodarczych, §ð dotacje dla Funduszu Alimentacyjnego, Funduszu Pracy oraz PaDstwowego Funduszu Rehabilitacji Osób NiepeBnosprawnych §ð dotacje dla jednostek (PFRON); niezaliczanych do sektora finansów publicznych, §ð wydatki na obron narodow- co najmniej 1,5% PKB z roku poprzedniego; §ð wydatki majtkowe §ð urzdy naczelnych organów wBadzy; §ð sdownictwo powszechne; §ð wydatki na obsBug dBugu publicznego; §ð subwencje dla JST; §ð wydatki na infrastruktur drogow; - co najmniej 18% wpBywów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych; §ð skBadka do bud|etu UE; §ð wydatki na finansowanie projektów z udziaBem [rodków UE; §ð premie gwarancyjne oraz wykup kredytów mieszkaniowych © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 11 100,0% 22,5% 22,2% 23,9% 23,6% 24,6% 25,2% 27,1% 26,7% 80,0% 60,0% 77,5% 77,8% 76,1% 76,4% 75,4% 74,8% 40,0% 72,9% 73,3% 20,0% 0,0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 wydatki sztywne wydatki elastyczne © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 12 © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 13 1. dotacje i subwencje, 2. [wiadczenia na rzecz osób fizycznych, 3. wydatki bie|ce jednostek bud|etowych, 4. wydatki majtkowe, 5. wydatki na obsBug dBugu Skarbu PaDstwa, 6. wpBaty [rodków wBasnych Unii Europejskiej, 7. wspóBfinansowanie projektów z udziaBem [rodków UE. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 14 1. dotacje i subwencje DOTACJA  kwoty przekazywane na finansowanie lub dofinansowanie dziaBalno[ci wa|nej z punktu widzenia interesu publicznego, maj charakter jednostronnego [wiadczenia dla jednostek nale|cych do sektora FP lub dla jednostek spoza tego sektora; musz by wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem. Rodzaje dotacji: §ð dotacje celowe - przeznaczone na sfinansowanie lub dofinansowanie kosztów wykonania pewnego [ci[le okre[lonego zadania (celu), wBadze publiczne maj mo|liwo[ [cisBego okre[lenia i kontrolowania sposobu ich wykorzystania, np. dotacje na realizacj inwestycji; §ð dotacje podmiotowe  kierowane do okre[lonych podmiotów, najcz[ciej nale|cych do sektora FP, np. instytucji kultury, uczelni wy|szej, rzadziej podmiotów prywatnych , np. przedsibiorców; §ð dotacje przedmiotowe -  dopBaty do okre[lonych rodzajów wyrobów lub usBug; do otrzymywania dotacji przedmiotowych uprawnieni s zazwyczaj wszyscy producenci danego towaru/usBugi, np. dotacje do ulgowych biletów kolejowych, do posiBków w barach mlecznych, do podrczników szkolnych; §ð dotacje stanowice dopBaty do oprocentowania kredytów bankowych; §ð dotacje na pierwsze wyposa|enie w [rodki obrotowe nowo tworzonych jednostek sektora FP (np. samorzdowych zakBadów bud|etowych). SUBWENCJA  [rodki przekazywane z bud|etu paDstwa bud|etom JST bez wskazania celu, na jaki [rodki te maj by przeznaczone. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 15 2. [wiadczenia na rzecz osób fizycznych - [rodki publiczne wypBacane osobom fizycznym, niebdce wynagrodzeniem za [wiadczon prac, np. emerytury i renty z ubezpieczenia spoBecznego, emerytury i renty dla funkcjonariuszy tzw. sBu|b mundurowych, inne [wiadczenia z ubezpieczenia spoBecznego ([wiadczenia chorobowe, wypadkowe), [wiadczenia rodzinne (zasiBki rodzinne, pielgnacyjne), stypendia dla studentów, zasiBki dla bezrobotnych oraz tzw. [wiadczenia przedemerytalne, zasiBki z pomocy spoBecznej, dopBaty do leków, dopBaty zwizane ze wspieraniem budownictwa mieszkaniowego, dodatki mieszkaniowe, renty strukturalne. Mog by przekazywane bezpo[rednio lub po[rednio. 3. wydatki bie|ce jednostek bud|etowych - obejmuj trzy podstawowe grupy: §ð wydatki osobowe  wynagrodzenia osób pracujcych lub peBnicych sBu|b w jednostkach sektora finansów publicznych, wraz ze wszystkimi naBo|onymi przez pracodawc obci|eniami wynagrodzeD; §ð wydatki rzeczowe  wydatki na zakup towarów i usBug niezbdnych do funkcjonowania jednostek, §ð inne wydatki  koszty utrzymania i inne wydatki zwizane z funkcjonowaniem jednostek bud|etowych i z realizacj statutowych zadaD. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 16 4. wydatki majtkowe §ð wydatki na zakup i objcie akcji oraz wniesienie wkBadów do spóBek prawa handlowego; §ð wydatki inwestycyjne paDstwowych jednostek bud|etowych; §ð dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez jednostki sektora FP. 5. wydatki na obsBug dBugu Skarbu PaDstwa §ð oprocentowanie i dyskonto od skarbowych papierów warto[ciowych, §ð oprocentowanie zacignitych kredytów i po|yczek, §ð wypBaty zwizane z udzielonymi przez Skarb PaDstwa porczeniami i gwarancjami, §ð koszty zwizane z emisj skarbowych papierów warto[ciowych. 6. [rodki wBasne Unii Europejskiej  skBadka do bud|etu UE; 7. wspóBfinansowanie projektów z udziaBem [rodków UE. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 17 dotacje i subwencje, [wiadczenia na rzecz osób 4% 5% fizycznych, 13% wydatki bie|ce jednostek 48% bud|etowych, 4% wydatki majtkowe, 19% wydatki na obsBug dBugu Skarbu 7% PaDstwa, wpBaty [rodków wBasnych Unii Europejskiej, wspóBfinansowanie projektów z udziaBem [rodków UE © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 18 qð wraz z rozwojem spoBecznym rosn potrzeby ludzkie, w tym potrzeby spoBeczne; qð podmioty publiczne, starajc si wyj[ naprzeciw wzrastajcym potrzebom spoBecznym, zwikszaj wydatki publiczne; qð potrzeby ludzkie s nieograniczone, a zatem stale wzrastaj wydatki na ich zaspokojenie, w tym wydatki publiczne; qð wzrost wydatków publicznych jest konsekwencj d|enia paDstwa i spoBeczeDstwa do rozwoju; qð potrzeby zbiorowe rosn szybciej ni| indywidualne, std wydatki publiczne rosn szybciej ni| dochód narodowy, co prowadzi do zwikszania si relacji wydatki publiczne/PKB. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 19 1. PRZYCZYNY SOCJOLOGICZNE §ð paDstwo i podmioty publiczne, jak wszystkie istoty |ywe, podlegaj cigBemu rozwojowi; §ð im bardziej s aktywne, tym wykazuj silniejsz tendencj do poszerzania zakresu swojej dziaBalno[ci; §ð prowadzi to do wzrostu wydatków, bdcych przejawem ich dziaBania. 2. PRZYCZYNY HISTORYCZNE §ð zobowizania (kredyty, po|yczki, wyemitowane papiery warto[ciowe) zacignite w przeszBo[ci przez podmioty sektora publicznego staj si dla paDstwa obci|eniem finansowym, poniewa| powoduje konieczno[ ich spBaty wraz z nale|nymi odsetkami; §ð istnienie dBugu publicznego powoduje wzrost rozchodów publicznych (raty kapitaBowe spBacanych zobowizaD) oraz wzrost wydatków sektora na obsBug dBugu publicznego (odsetki od zacignitych zobowizaD); §ð dBug publiczny ma tendencj do wzrostu wraz z upBywem czasu, co przekBada si na wzrost wydatków publicznych. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 20 3. PRZYCZYNY POLITYCZNE §ð zmiana koncepcji roli paDstwa w gospodarce  odej[cie od koncepcji paDstwa -  stró|a nocnego na rzecz koncepcji paDstwa dobrobytu; §ð upowszechnienie si korzystania z darmowych usBug publicznych  o[wiaty, sBu|by zdrowia, sdownictwa itd.; konieczno[ sfinansowania ich przez paDstwo prowadzi do wzrostu wydatków publicznych; §ð zmiana technik wyborczych - wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego, co umo|liwiBo nakBadanie wy|szych podatków na osoby najlepiej sytuowane; §ð zmiany technik podatkowych: " wprowadzenie progresywnego opodatkowania dochodów, co pozwala przerzuci ci|ar obci|eD fiskalnych na zamo|nych obywateli " wprowadzenie podatków po[rednich charakteryzujcych si tzw.  znieczuleniem podatkowym  podatek zawarty jest w cenie nabywanych dóbr i usBug. 4. PRZYCZYNY EKONOMICZNE I SPOAECZNE §ð postp techniczny sprawia, |e aparatura naukowa i badawcza jest coraz dro|sza, rosn równie| koszty zaopatrzenia wojska, sprzt ulega tzw. ekonomicznemu zu|yciu, przez co nale|y go modernizowa; §ð rosn o wydatki o charakterze redystrybucyjnym, majce na celu wiksz sprawiedliwo[ w podziale dochodów; §ð zaanga|owanie podmiotów publicznych w projekty inwestycyjne. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 21 1. KONSEKWENCJE FINANSOWE §ð podwy|szanie stawek obowizujcych podatków lub wprowadzanie nowych obci|eD podatkowych; §ð pojawienie si deficytu w bud|etach publicznych; §ð zaciganie zobowizaD, a w konsekwencji wzrost dBugu publicznego; §ð wzrost wydatków na obsBug dBugu publicznego. 2. KONSEKWENCJE POLITYCZNE §ð Bczenie si paDstw w organizacje o charakterze politycznym, gospodarczym i spoBecznym, które wspólnie ponosz wydatki w celu osignicia okre[lonych efektów; §ð przyjmowanie przez paDstwa lub zwizki paDstw reguB fiskalnych dotyczcych utrzymania rozmiarów wydatków publicznych, deficytu lub dBugu sektora FP na odpowiednim poziomie w relacji do PKB. 3. KONSEKWENCJE NAUKOWE §ð poszukiwanie dopuszczalnej granicy wzrostu wydatków publicznych; §ð badanie kierunków, wysoko[ci oraz struktury wydatków publicznych w poszczególnych paDstwach. © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 22 1,0% PozostaBe zadania w zakresie pomocy spoB. 3,9% Pomoc spoBeczna 2,1% Ochrona zdrowia 3,6% Szkolnictwo wy|sze 26,3% Ró|ne rozliczenia 13,1% ObsBuga dBugu publicznego 3,1% Wymiar sprawiedliwo[ci 3,8% Bezpiecz. publ. i ochrona przeciwpo|. 23,4% Obowizkowe ubezpieczenia spoBeczne 6,5% Obrona narodowa 3,7% Administracja publiczna 1,5% Nauka 2,4% Transport i Bczno[ 1,8% Rolnictwo i Bowiectwo 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 23 © MaBgorzata Mazurek-Chwiejczak 24

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Finanse Wzrost wydatków publicznych
Analiza wydatkow publicznych w Polsce na tle wybranych panstw
Finanse Wydatki publiczne
WT, nawierzchnie asfaltowe na drogach publicznych 2
USTAWA z dnia 21 marca 1985 r o drogach publicznych
Ekonomia sektora publicznego 2010
podejmowanie przeds przestrzen publicz
Prezentacja na zajęcia dostęp do informacji publicznej 9 10 2015 (1)
Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę ebook demo
Zarys finansów publicznych i prawa finansowego

więcej podobnych podstron