Polska myśl publicystyczna w XVI wieku

Publicystyka renesansowa:
1. Andrzej Frycz - Modrzewski - pisarz polityczny, pionier myśli demokratycznej
i szermierz postępu. Jako prawnik dostrzegał niedociągnięcia w prawodawstwie,
dlatego rozpoczął aktywną działalność publicystyczną

Europejski rozgłos zyskał dzięki dziełu "O poprawie Rzeczypospolitej". Autor
przedstawił tu zasady życia społecznego, politycznego, religijnego i
obyczajowego. Pragnął poprawy stosunków społecznych w Polsce. Żądał zrównania
wszystkich obywateli wobec prawa. Występował przeciwko przywilejom stanowym
wynikającym zbycia szlachcicem. Podkreślał znaczenie odpowiedniego doboru osoby
do zajmowanego stanowiska.
Modrzewski dedykował swe dzieło królowi i szlachcie, chciał udowodnić
konieczność reform. Radykalne poglądy pisarza zostały docenione dopiero przez
pochodnych; nazwano go ojcem polskiej myśli demokratycznej.

2. Piotr Skarga - jezuita, nadworny kaznodzieja Zygmunta III Wazy, pisarz,
krasomówca, ideolog polskiej kontrreformacji, wybitny przedstawiciel 16
wiecznej publicystyki

Wszystkie swoje poglądy zawarł Skarga w wielkim traktacie politycznym "Kazania
Sejmowe"( wydane w 1597 w większym zbiorze "Kazania na Niedzielę i święta
całego roku). W 8 kazaniach autor dokonał analizy słabości Rzeczypospolitej,
oskarżając szlachtę o warcholstwo i egoizm stanowy i postulując wzmocnienie
władzy królewskiej, sprzymierzoną z władzą Kościoła. Wady społeczeństwa zostały
nazwane "chorobami", które należy leczyć.

Choroby Rzeczypospolitej:
brak miłości ojczyzny
spory wewnętrzne
tolerowanie herezji
słaba władza króla
zły system prawny
grzechy i złości jawne
W kazaniu II Ojczyzna ukazana jest jako matka z tymi chorobami lub jako tonący
okręt; obywatele dostawali wszystko a sami nie dawali nic. Antyteza [ długie
zdanie a następnie negujące je krótkie]

Odwołania do Biblii

3. Sęp Szarzyński - "O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem światem i
ciałem" - obraz świata i człowieka, który jest wątły, rozdwojony w sobie.