czne prace transportowe - podstawowe informacje
Okre lenie "r czne prace transportowe" - oznacza
ka dy rodzaj transportowania lub podtrzymywania
przedmiotów, adunków lub materia ów przez jednego lub
wi cej pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez:
unoszenie, podnoszenie, uk adanie, pchanie, ci gni cie,
przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub
przewo enie.
Prace tego typu wykonywane s na stanowiskach
wymagaj cych przenoszenia
przedmiotów o ma ej lub du ej masie,
czynno ci manipulacyjnych, prac monta owych czy sterowania
maszynami lub urz dzeniami.
Zasady zapobiegania ryzyku zawodowemu przy r cznych
pracach transportowych okre lone s w postanowieniach polskiego
prawa zawartych w:
Rozporz dzeniu Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia
14 marca 2000 w sprawie bezpiecze stwa i higieny pracy
przy r cznych pracach transportowych (Dz. U. 2000 nr 26
poz. 313) ze zm. (Dz. U. 2000 nr 82 poz. 930)
oraz zaleceniach dyrektywy 90/269/EWG
Dotycz one prawid owych sposobów podnoszenia i przenoszenia, pokazuj technik
oraz prawid owe metody podnoszenia i przenoszenia, a tak e s ich
praktycznemu zastosowaniu w codziennej pracy i przy codziennych czynno ciach
poza prac .
Dodatkowe ograniczenia dotycz ce wykonywania r cznych prac
transportowych przez kobiety oraz m odocianych okre lono w
rozporz dzeniach:
Rozporz dzeniu Rady Ministrów z dnia 10 wrze nia 1996 w
sprawie wykazu prac szczególnie uci liwych lub szkodliwych
dla zdrowia kobiet (Dz. U. 1996 nr 114 poz. 545) ze zm. (Dz.
U. 2002 nr 127 poz. 1092)
Rozporz dzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 w
sprawie wykazu prac wzbronionych m odocianym i warunków
ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. 2004 nr 200 poz. 2047) ze
zm. (Dz.U. 2005 nr 136 poz. 1145)
Zgodnie z ww. rozporz dzeniami:
 okre lenie "praca dorywcza" - oznacza r czne
przemieszczanie przedmiotów, adunków lub materia ów
nie cz ciej ni 4 razy na godzin , je eli czny czas wykonywania tych prac
nie przekracza 4 godzin na dob
okre lenia "sprz t pomocniczy" - oznacza rodki maj ce na celu
ograniczenie zagro i uci liwo ci zwi zanych z r cznym przemieszczaniem
przedmiotów, adunków lub materia ów oraz u atwienie wykonywania tych
czynno ci; do rodków tych zalicza si w szczególno ci: pasy, liny, cuchy,
zawiesia, d wignie, chwytaki, rolki, kleszcze, uchwyty, nosze, kosze, legary,
czne wci gniki i wci garki, kr ki i wielokr ki linowe, przestawne pochylnie,
taczki i wózki.
Poprawa bezpiecze stwa przy r cznych pracach transportowych w polskim
prawodawstwie polega przede wszystkim na:
eliminowaniu tych prac
dokonywaniu oceny ryzyka na stanowiskach wymagaj cych tego typu prac
i dopasowaniu wielko ci przenoszonej masy do mo liwo ci si owych
pracownika
ochronie zdrowia pracownika podczas podnoszenia i przenoszenia poprzez
zachowywanie przez niego prawid owej pozycji poszczególnych cz ci
cia a podczas tych czynno ci, a szczególnie w ciwego u enia kr gos upa
Ze wzgl du na bezpiecze stwo i ochron zdrowia pracowników
zatrudnionych przy r cznych pracach transportowych PRACODAWCA
powinien:
do wszelkich stara , aby zmniejszy zakres r cznych prac
transportowych w przedsi biorstwie
ocenia ryzyko zawodowe zwi zane z wykonywaniem r cznych prac
transportowych, w szczególno ci bior c pod uwag :
- mas przemieszczanych przedmiotów
- warunki rodowiska pracy
- organizacj rodowiska pracy
- indywidualne predyspozycje pracownika
przedsi wzi w ciwe rodki, aby to ryzyko zmniejszy i gdzie to
mo liwe  zapewni sprz t pomocniczy odpowiednio dobrany do
wielko ci, masy i rodzaju przemieszczanych przedmiotów,
umo liwiaj cy bezpieczne i dogodne wykonywanie pracy
Podczas wykonywania r cznych prac transportowych nale y stosowa si do kilku
ównych zasad:
 stosowa sprz t pomocniczy w celu zmniejszenia obci enia uk adu
mi niowo-szkieletowego, a w szczególno ci kr gos upa
unika du ych skr tów i niepotrzebnego pochylania tu owia
do tego, aby pozycja cia a by a mo liwie najbardziej zbli ona do
naturalnej
najkorzystniejsz wysoko ci , z której podnoszone s przedmioty, jest
wysoko blatu sto u, wysoko ta powinna by dopasowana indywidualnie
pole podstawy uk adu cz owiek - przedmiot powinno by jak najwi ksze,
ale nie powinno zwi ksza obci enia ko czyn dolnych
stosowa odpowiednie sposoby podczas podnoszenia przedmiotów
nietypowych, o du ych rozmiarach czy du ej masie
przedmioty przenoszone powinny mie uchwyty
przedmioty o du ych rozmiarach i du ej masie powinny by przenoszone
zespo owo z zachowaniem wszystkich ww. rodków bezpiecze stwa i zalece
dotycz cych sposobów podnoszenia i przenoszenia przedmiotów
Dopuszczalne masy podnoszonych i przenoszonych adunków dla ró nych
kategorii pracowników:
ODOCIANE KOBIETY
Rodzaj pracy
Wiek 16-18 lat Wiek od 18 lat
Praca sta a 8 kg 12 kg
Praca dorywcza 14 kg 20 kg
ODOCIANI CZY NI
Wiek 16-18 lat Wiek od 18 lat
Praca sta a 12 kg 30 kg
Praca dorywcza 20 kg 50 kg
W razie konieczno ci podnoszenia przedmiotu trzymanego w odleg ci
wi kszej ni 30 cm od tu owia, nale y zmniejszy o po ow dopuszczaln mas
przedmiotu przypadaj na jednego pracownika lub zapewni wykonywanie
tych czynno ci przez co najmniej dwóch pracowników
Niedopuszczalne jest r czne przenoszenie przedmiotów o masie
przekraczaj cej 30 kg na wysoko powy ej 4 m lub na odleg
przekraczaj 25 m
Podczas obur cznego przemieszczania przedmiotów si a u yta przez
pracownika niezb dna do zapocz tkowania ruchu przedmiotu nie mo e
przekracza warto ci:
1) 300N - przy pchaniu,
2) 250N - przy ci gni ciu
czne przetaczanie przedmiotów o kszta tach okr ych (np. beczek, rur o
du ych rednicach) jest dpouszczalne pod warunkiem spe nienia
nast puj cych wymaga :
1) masa przedmiotów przetaczanych po terenie poziomym nie mo e
przekracza 300 kg na jednego pracownika
2) masa przedmiotów wtaczanych na pochylnie przez jednego pracownika
nie mo e przekracza 50 kg
Przenoszenie przedmiotów, których d ugo przekracza 4 m i masa 30 kg,
powinno odbywa si zespo owo, pod warunkiem aby na jednego pracownika
przypada a masa nie przekraczaj ca:
- 25 kg  przy pracy sta ej
- 42 kg  przy pracy dorywczej
Niedopuszczalne jest zespo owe przemieszczanie przedmiotów o masie
przekraczaj cej 500 kg
ROZPORZ DZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ
z dnia 14 marca 2000 r.
w sprawie bezpiecze stwa i higieny pracy przy r cznych
pracach transportowych.
(Dz. U. Nr 26, poz. 313)
Na podstawie art. 23715 ż 1 Kodeksu pracy zarz dza si , co nast puje:
Rozdzia 1
Przepisy ogólne
ż 1. Rozporz dzenie okre la:
1) obowi zki pracodawcy dotycz ce zapewnienia bezpiecze stwa i higieny
pracy przy r cznych pracach transportowych,
2) wymagania dotycz ce organizacji i sposobów wykonywania r cznych
prac transportowych, z uwzgl dnieniem wymaga ergonomii,
3) dopuszczalne masy przemieszczanych przedmiotów, adunków lub
materia ów,
4) dopuszczalne warto ci si niezb dne do przemieszczania przedmiotów.
ż 2. Ilekro w rozporz dzeniu jest mowa o:
1) "r cznych pracach transportowych" - rozumie si przez to ka dy rodzaj
transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, adunków lub
materia ów przez jednego lub wi cej pracowników, w tym przemieszczanie
ich poprzez: unoszenie, podnoszenie, uk adanie, pchanie, ci gni cie,
przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewo enie,
2) "pracy dorywczej" - rozumie si przez to r czne przemieszczanie
przedmiotów, adunków lub materia ów nie cz ciej ni 4 razy na godzin ,
je eli czny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dob ,
3) "sprz cie pomocniczym" - rozumie si przez to rodki maj ce na celu
ograniczenie zagro i uci liwo ci zwi zanych z r cznym
przemieszczaniem przedmiotów, adunków lub materia ów oraz u atwienie
wykonywania tych czynno ci; do rodków tych zalicza si w szczególno ci:
pasy, liny, cuchy, zawiesia, d wignie, chwytaki, rolki, kleszcze, uchwyty,
nosze, kosze, legary, r czne wci gniki i wci garki, kr ki i wielokr ki
linowe, przestawne pochylnie, taczki i wózki.
ż 3. 1. Pracodawca jest obowi zany stosowa odpowiednie rozwi zania techniczne i
organizacyjne zmierzaj ce do wyeliminowania r cznych prac transportowych.
2. W razie braku mo liwo ci wyeliminowania r cznych prac transportowych,
pracodawca - w celu zmniejszenia uci liwo ci i zagro zwi zanych z
wykonywaniem tych czynno ci - jest obowi zany organizowa odpowiednio prac i
wyposa pracowników w niezb dny sprz t pomocniczy oraz rodki ochrony
indywidualnej.
ż 4. 1. Pracodawca jest obowi zany ocenia ryzyko zawodowe wyst puj ce przy
cznych pracach transportowych, w szczególno ci bior c pod uwag :
1) mas przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i po enie rodka
ci ko ci,
2) warunki rodowiska pracy, w tym w szczególno ci temperatur i
wilgotno powietrza oraz poziom czynników szkodliwych dla zdrowia,
3) organizacj pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy,
4) indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawno fizyczna,
wiek i stan zdrowia.
2. Ocena ryzyka, o której mowa w ust. 1, powinna by dokonywana przy
organizowaniu r cznych prac transportowych, a tak e po ka dej zmianie organizacji
pracy. Na podstawie oceny ryzyka zawodowego pracodawca jest obowi zany
podejmowa dzia ania maj ce na celu usuni cie stwierdzonych zagro .
ż 5. 1. Przed dopuszczeniem pracownika do r cznych prac transportowych
pracodawca jest obowi zany:
1) przeszkoli pracowników w dziedzinie bezpiecze stwa i higieny pracy, w
tym w szczególno ci w zakresie prawid owych sposobów wykonywania
cznych prac transportowych, w trybie okre lonym w odr bnych
przepisach,
2) zapewni pracownikom informacje dotycz ce przemieszczanego
przedmiotu, w szczególno ci: jego masy i po enia jego rodka ci ko ci,
zw aszcza w przypadku, gdy masa jest nierównomiernie roz ona,
3) informowa pracowników o wszystkich aspektach bezpiecze stwa i
higieny pracy oraz wymaganiach ergonomii, w tym o wynikach oceny
ryzyka zawodowego, o której mowa w ż 4, oraz o rodkach bezpiecze stwa
zapobiegaj cych urazom, a zw aszcza urazom kr gos upa.
2. W przypadku stwierdzenia, e sposób wykonywania pracy jest nieprawid owy i
stwarza zagro enia - pracodawca jest obowi zany zapewni wstrzymanie tych prac
do czasu zastosowania odpowiednich dzia eliminuj cych te zagro enia, z
uwzgl dnieniem dzia , o których mowa w ust. 1.
Rozdzia 2
Przepisy ogólne dotycz ce organizacji r cznych prac transportowych
ż 6. 1. Organizacja r cznych prac transportowych, w tym stosowane metody pracy
powinny zapewni w szczególno ci:
1) ograniczenie d ugotrwa ego wysi ku fizycznego, w tym zapewnienie
odpowiednich przerw w pracy na odpoczynek,
2) wyeliminowanie nadmiernego obci enia uk adu mi niowo-
szkieletowego pracownika, a zw aszcza urazów kr gos upa, zwi zanego z
rytmem pracy wymuszonym procesem pracy,
3) ograniczenie do minimum odleg ci r cznego przemieszczania
przedmiotów,
4) uwzgl dnienie wymaga ergonomii.
2. Przy r cznym przemieszczaniu przedmiotów - tam gdzie jest to mo liwe - nale y
zapewni sprz t pomocniczy odpowiednio dobrany do ich wielko ci, masy i rodzaju,
zapewniaj cy bezpieczne i dogodne wykonywanie pracy.
ż 7. 1. Organizuj c r czne prace transportowe nale y zapewni uwzgl dnienie
wymaga ergonomii, a w szczególno ci:
1) przemieszczane przedmioty nale y przenosi jak najbli ej cia a,
2) sposoby r cznego przemieszczania przedmiotów powinny eliminowa
ryzyko urazów, a w szczególno ci urazów kr gos upa. Sposoby te powinny
w szczególno ci wyklucza przemieszczanie przedmiotów, je eli:
a) czynno ci te mog by wykonywane tylko za pomoc skr tu
tu owia,
b) istnieje mo liwo wyst pienia nag ych ruchów
przemieszczanego przedmiotu,
c) cia o pracownika znajduje si w niestabilnej pozycji,
d) pochylenie tu owia pracownika przekracza 45°.
2. Przedmiot przemieszczany r cznie nie powinien ogranicza pola widzenia
pracownika.
ż 8. 1. Przy pracach zwi zanych z r cznym przemieszczaniem przedmiotów nale y
zapewni wystarczaj przestrze , zw aszcza w p aszczy nie poziomej,
umo liwiaj zachowanie prawid owej pozycji cia a pracownika podczas pracy.
2. Niedopuszczalne jest r czne przemieszczanie przedmiotów przez pomieszczenia,
schody, korytarze albo drzwi zbyt w skie w stosunku do rozmiarów tych
przedmiotów, je eli stwarza to zagro enia wypadkowe.
ż 9. 1. Powierzchnia, po której s przemieszczane r cznie przedmioty, powinna by
równa, stabilna i nie liska.
2. Przej cia, drogi transportowe oraz tory i torowiska, po których s przemieszczane
przedmioty, powinny spe nia wymagania bezpiecze stwa i higieny pracy okre lone
w odr bnych przepisach.
ż 10. Pracodawca, u którego wykonywane s prace zwi zane z r cznym
przemieszczaniem przedmiotów niepor cznych, niestabilnych, ze zmiennym
rodkiem ci ko ci i innych, które z powodu ich masy, kszta tu lub w ciwo ci mog
spowodowa zagro enie wypadkowe, okre la w wydanej zgodnie z art. 2374 ż 2
Kodeksu pracy instrukcji szczegó owe zasady bezpiecznego post powania przy
przemieszczaniu takich przedmiotów. Instrukcja ta powinna okre la w
szczególno ci sposoby post powania przy przemieszczaniu tych przedmiotów:
1) przedmiot niepor czny lub trudny do utrzymania powinien by
przemieszczany przy u yciu odpowiedniego sprz tu pomocniczego
zapewniaj cego bezpiecze stwo podczas pracy,
2) przedmioty, których rodek ci ko ci po ustawieniu w pozycji do
podnoszenia i po podniesieniu znajdowa by si powy ej po owy wysoko ci
przedmiotu, nie powinny by przenoszone r cznie, chyba e do
przeniesienia przedmiotu zastosowano uchwyty znajduj ce si powy ej
rodka ci ko ci,
3) zwoje ta my, drutu, kabla itp. przedmioty podczas ich przenoszenia
powinny by zabezpieczone przed rozwini ciem i wyginaniem,
4) w razie konieczno ci przenoszenia przedmiotu trzymanego w odleg ci
wi kszej ni 30 cm od tu owia, nale y zmniejszy o po ow dopuszczaln
mas przedmiotu przypadaj na jednego pracownika, okre lon w ż 13
ust. 1, lub zapewni wykonywanie tych czynno ci przez co najmniej dwóch
pracowników.
ż 11. 1. Ostre, wystaj ce elementy przedmiotów przemieszczanych powinny by
zabezpieczone w sposób zapobiegaj cy powstawaniu urazów.
2. Opakowania przedmiotów przemieszczanych r cznie powinny by wykonane z
odpowiednio wytrzyma ych materia ów oraz nie powinny stwarza zagro
wypadkowych zwi zanych w szczególno ci z ich kszta tem, w tym ostrymi
kraw dziami. Je eli kszta t lub rozmiar opakowania przeznaczonego do r cznego
przemieszczania przedmiotów utrudnia lub uniemo liwia bezpieczne ich
przemieszczanie, opakowanie takie powinno by wyposa one w odpowiednie
uchwyty.
3. Sposób rozmieszczenia przedmiotów w opakowaniach powinien zapewni ich
stabilno podczas przemieszczania.
ż 12. 1. Niedopuszczalne jest przenoszenie i przetaczanie przedmiotów po
pochylniach, nie zwi zanych w sposób sta y z konstrukcj budynku, o k cie
nachylenia ponad 15°, oraz przenoszenie po schodach o k cie nachylenia ponad
60°.
2. Maksymalne nachylenie pochylni zwi zanych z budynkiem oraz na drogach
transportowych i w magazynach okre laj odr bne przepisy.
3. Niedopuszczalne jest przebywanie pracownika mi dzy legarami podczas
przetaczania przedmiotów po pochy o ustawionych legarach.
Rozdzia 3
Przemieszczanie przedmiotów przez jednego pracownika
ż 13. 1. Masa przedmiotów przenoszonych przez jednego pracownika nie mo e
przekracza :
1) 30 kg - przy pracy sta ej,
2) 50 kg - przy pracy dorywczej.
2. Niedopuszczalne jest r czne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczaj cej
30 kg na wysoko powy ej 4 m lub na odleg przekraczaj 25 m.
ż 14. Podczas obur cznego przemieszczania przedmiotów si a u yta przez
pracownika niezb dna do zapocz tkowania ruchu przedmiotu nie mo e przekracza
warto ci:
1) 300 N - przy pchaniu,
2) 250 N - przy ci gni ciu,
przy czym podane warto ci okre laj sk adow si y mierzon równolegle do pod a.
ż 15. Warto ci si u ywanych przez pracownika do poruszania elementów urz dze
cych do r cznego przemieszczania przedmiotów (w szczególno ci d wigni,
korb, kó ) nie mog przekracza :
1) 250 N - w przypadku obs ugi obur cznej,
2) 120 N - w przypadku obs ugi jednor cznej.
ż 16. Dopuszczalne jest r czne przetaczanie przedmiotów o kszta tach okr ych (w
szczególno ci beczek, rur o du ych rednicach), pod warunkiem zachowania
warto ci si okre lonych w ż 14, a ponadto przy spe nieniu nast puj cych wymaga :
1) masa r cznie przetaczanych przedmiotów po terenie poziomym nie mo e
przekracza 300 kg na jednego pracownika,
2) masa r cznie wtaczanych przedmiotów na pochylnie przez jednego
pracownika nie mo e przekracza 50 kg.
Rozdzia 4
Zespo owe przenoszenie przedmiotów
ż 17. 1. Przenoszenie przedmiotów, których d ugo przekracza 4 m i masa 30 kg,
powinno odbywa si zespo owo, pod warunkiem aby na jednego pracownika
przypada a masa nie przekraczaj ca:
1) 25 kg - przy pracy sta ej,
2) 42 kg - przy pracy dorywczej.
2. Niedopuszczalne jest zespo owe przemieszczanie przedmiotów o masie
przekraczaj cej 500 kg.
ż 18. 1. Przy zespo owym przenoszeniu przedmiotów nale y zapewni :
1) dobór pracowników pod wzgl dem wzrostu i wieku oraz nadzór
pracownika do wiadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów
cznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego
w tym celu przez pracodawc ,
2) odst py pomi dzy pracownikami co najmniej 0,75 m oraz stosowanie
odpowiedniego sprz tu pomocniczego.
2. Przenoszenie przedmiotów d ugich i o du ej masie powinno odbywa si przy
zastosowaniu sprz tu pomocniczego, pozwalaj cego na transport takich
przedmiotów z mo liwie najmniejszym unoszeniem ich ponad poziom pod a.
3. W przypadku zespo owego przenoszenia na ramionach przedmiotów, o których
mowa w ust. 2, nale y zapewni , aby pracownicy:
1) wk adali i opuszczali przenoszony przedmiot jednocze nie i na komend ,
2) znajdowali si po jednej stronie przenoszonego przedmiotu,
3) u ywali rodków ochrony indywidualnej chroni cych ramiona.
Rozdzia 5
Przemieszczanie materia ów szkodliwych i niebezpiecznych
ż 19. 1. Organizacja i metody prac zwi zanych z r cznym przemieszczaniem
materia ów mog cych stwarza zagro enia w zwi zku z ich w ciwo ciami ( cych,
truj cych, pyl cych) powinny eliminowa lub ogranicza te zagro enia.
2. Wymagania dotycz ce przemieszczania stopionego metalu, materia ów
wybuchowych oraz butli z gazami spr onymi okre laj odr bne przepisy.
ż 20. 1. Niedopuszczalne jest przenoszenie przez jednego pracownika materia ów
ciek ych - gor cych, cych albo o w ciwo ciach szkodliwych dla zdrowia, których
masa wraz z naczyniem i uchwytem przekracza 25 kg.
2. Balony szklane z kwasami lub innymi cieczami cymi powinny by przewo one
na specjalnych wózkach.
3. W wyj tkowych przypadkach balony, o których mowa w ust. 2, mog by
przenoszone przez dwóch pracowników w odpowiednio wytrzyma ych koszach z
uchwytami.
4. Niedopuszczalne jest przenoszenie balonów, o których mowa w ust. 2, na plecach
lub przed sob .
Rozdzia 6
Przemieszczanie adunków za pomoc poruszanych r cznie wózków oraz
taczek
ż 21. 1. Dopuszczalna masa adunku przemieszczanego na wózku po terenie
askim o twardej nawierzchni nie mo e przekracza 450 kg na pracownika, cznie
z mas wózka.
2. Przy przemieszczaniu adunku na wózku po pochyleniach wi kszych ni 5% masa
adunku, cznie z mas wózka, nie mo e przekracza 350 kg.
3. Niedopuszczalne jest r czne przemieszczanie adunków na wózkach po
pochyleniach powierzchni wi kszych ni 8% oraz na odleg wi ksz ni 200 m.
4. Wózki powinny zapewnia stabilno przy za adunku i roz adunku.
5. Wózki przemieszczane na szynach oraz wózki ko owe przemieszczane na
pochyleniach powinny posiada sprawnie dzia aj ce hamulce.
ż 22. 1. Masa adunku przemieszczanego na wózku szynowym po terenie
poziomym, cznie z mas wózka, nie mo e przekracza 600 kg na pracownika.
2. Przy przemieszczaniu adunku na wózku na pochyleniach torów wi kszych ni 2%
masa adunku, cznie z mas wózka, nie mo e przekracza 450 kg na pracownika.
3. Niedopuszczalne jest przemieszczanie adunków na wózkach szynowych na
pochyleniach torów wi kszych ni 4% oraz na odleg przekraczaj 400 m.
4. Odleg mi dzy pojedynczymi wózkami na pochyleniach torów powinna wynosi
co najmniej 25 m, a pomi dzy zestawami z onymi z kilku wózków - co najmniej
50 m.
5. Hamulce wózków szynowych przemieszczanych w zestawie powinny by sprawne,
tak aby gwarantowa y szybkie zatrzymanie zestawu. Wszystkie wózki wchodz ce w
sk ad zestawu powinny by ze sob po czone.
6. Wózki-wywrotki powinny posiada sprawnie funkcjonuj ce urz dzenia
zabezpieczaj ce przed przypadkowym przechyleniem si koleby lub skrzyni oraz
urz dzenia do unieruchomienia wózków w czasie przechylania koleby lub skrzyni.
ż 23. 1. Sposób adowania oraz rozmieszczenia adunków na wózkach i taczkach
powinien zapewnia ich równowag i stabilno podczas przemieszczania.
2. Przedmioty przewo one na wózkach nie powinny wystawa poza obrys wózka i
przys ania pola widzenia. W wyj tkowych przypadkach dopuszczalne jest
przewo enie przedmiotów w warunkach niespe nienia tych wymaga , o ile praca
odbywa si pod nadzorem zapewniaj cym bezpieczne jej wykonanie.
ż 24. 1. Masa adunku przemieszczanego na taczce, cznie z mas taczki, nie mo e
przekracza : 100 kg - po twardej nawierzchni i 75 kg - po nawierzchni
nieutwardzonej.
2. Niedopuszczalne jest przemieszczanie adunku na taczce po pochyleniach
wi kszych ni 8% oraz na odleg przekraczaj 200 m.
Rozdzia 7
Przemieszczanie adunków przy u yciu r cznie nap dzanych d wignic
ż 25. D wignice powinny posiada wyra ne oznakowanie okre laj ce ich
dopuszczalny ud wig.
ż 26. 1. Stosowane do przemieszczania adunków kr ki, wielokr ki i wci gniki
powinny by przymocowane do posiadaj cych odpowiedni wytrzyma belek,
haków, d wigarów lub innych konstrukcji - w sposób zapewniaj cy bezpiecze stwo
pracy.
2. Stosowane wci garki i przyci garki powinny by przymocowane do pod a w
sposób zabezpieczaj cy przed ich przemieszczaniem podczas pracy.
ż 27. Wci garki i przyci garki powinny posiada sprawne hamulce oraz urz dzenia
uniemo liwiaj ce ruch wsteczny wa u lub b bna.
ż 28. Stosowane kr ki i liny powinny by tak dobrane, aby niemo liwe by o
zakleszczenie lub zsuni cie si liny.
ż 29. 1. Elementy uk adów ci gnowych stosowanych podczas przemieszczania
adunków powinny spe nia wymagania okre lone w Polskich Normach.
2. Niedopuszczalne jest u ywanie lin i cuchów uszkodzonych lub o
niedostatecznej wytrzyma ci albo niew ciwie zamocowanych.
3. D ugo liny lub cucha powinna by tak dobrana, aby przy rozwini ciu,
niezb dnym do przemieszczenia adunku, pozosta y na b bnie co najmniej 2 zwoje.
ż 30. Sposób zamocowania adunku na haku powinien zapobiega jego upadkowi lub
gwa townej zmianie po enia.
ż 31. Podnoszenie lub opuszczanie adunków w miejscu przebywania pracowników
powinno by poprzedzone sygna em ostrzegawczym. Przebywanie pracowników pod
zawieszonym adunkiem jest niedopuszczalne.
Rozdzia 8
Przepisy ko cowe
ż 32. Przepisy rozporz dzenia stosuje si odpowiednio do r cznego przemieszczania
ludzi lub zwierz t.
ż 33. Przepisy rozporz dzenia nie naruszaj wymaga okre lonych w przepisach o
dozorze technicznym oraz wymaga dotycz cych r cznego przemieszczania
ci arów, okre lonych w przepisach o pracach wzbronionych kobietom i
odocianym.
ż 34. Traci moc rozporz dzenie Ministrów Pracy i Opieki Spo ecznej oraz Zdrowia z
dnia 1 kwietnia 1953 r. w sprawie bezpiecze stwa i higieny pracy pracowników
zatrudnionych przy r cznym d wiganiu i przenoszeniu ci arów (Dz. U. Nr 22, poz.
89).
ż 35. Rozporz dzenie wchodzi w ycie po up ywie 6 miesi cy od dnia og oszenia, a
w odniesieniu do portów morskich - po up ywie 12 miesi cy od dnia og oszenia.
Minister Pracy i Polityki Spo ecznej: L. Komo owski
ROZPORZ DZENIE RADY MINISTRÓW
z dnia 10 wrze nia 1996 r.
w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom.
(Dz. U. Nr 114, poz. 545)
Na podstawie art. 176 Kodeksu pracy zarz dza si , co nast puje:
ż 1. Nie wolno zatrudnia kobiet przy pracach szczególnie uci liwych lub
szkodliwych dla zdrowia, wymienionych w wykazie prac wzbronionych kobietom,
stanowi cym za cznik do rozporz dzenia.
ż 2. Traci moc rozporz dzenie Rady Ministrów z dnia 19 stycznia 1979 r. w sprawie
wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 4, poz. 18 i z 1984 r. Nr 44, poz.
235), z wyj tkiem najwy szych dopuszczalnych norm przy podnoszeniu i
przenoszeniu ci arów, okre lonych w cz ci I ust. 1 pkt A i B za cznika do tego
rozporz dzenia, które trac moc po up ywie dwóch lat od dnia og oszenia
niniejszego rozporz dzenia.
ż 3. Rozporz dzenie wchodzi w ycie po up ywie 3 miesi cy od dnia og oszenia, z
wyj tkiem cz ci I ust. 2 i 5 za cznika do rozporz dzenia, które wchodz w ycie po
up ywie dwóch lat od dnia og oszenia.
Prezes Rady Ministrów: W. Cimoszewicz
Za cznik do rozporz dzenia Rady Ministrów z dnia 10 wrze nia 1996 r. (poz. 545)
WYKAZ PRAC WZBRONIONYCH KOBIETOM
I. Prace zwi zane z wysi kiem fizycznym i transportem ci arów oraz wymuszon
pozycj cia a
1. Wszystkie prace, przy których najwy sze warto ci obci enia prac fizyczn ,
mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczaj 5000
kJ na zmian robocz , a przy pracy dorywczej - 20 kJ/min.
Uwaga: 1 kJ = 0,24 kcal.
2. R czne podnoszenie i przenoszenie ci arów o masie przekraczaj cej:
1) 12 kg - przy pracy sta ej,
2) 20 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzin w czasie zmiany
roboczej).
3. R czna obs uga elementów urz dze (d wigni, korb, kó sterowniczych itp.), przy
której wymagane jest u ycie si y przekraczaj cej:
1) 50 N - przy pracy sta ej,
2) 100 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzin w czasie zmiany
roboczej).
4. No na obs uga elementów urz dze (peda ów, przycisków itp.), przy której
wymagane jest u ycie si y przekraczaj cej:
1) 120 N - przy pracy sta ej,
2) 200 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzin w czasie zmiany
roboczej).
5. R czne przenoszenie pod gór - po pochylniach, schodach itp., których
maksymalny k t nachylenia przekracza 30°, a wysoko 5 m - ci arów o masie
przekraczaj cej:
1) 8 kg - przy pracy sta ej,
2) 15 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzin w czasie zmiany
roboczej).
6. Przewo enie ci arów o masie przekraczaj cej:
1) 50 kg - przy przewo eniu na taczkach jednoko owych,
2) 80 kg - przy przewo eniu na wózkach 2, 3 i 4-ko owych,
3) 300 kg - przy przewo eniu na wózkach po szynach.
Wy ej podane dopuszczalne masy ci arów obejmuj równie mas urz dzenia
transportowego i dotycz przewo enia ci arów po powierzchni równej, twardej i
adkiej o pochyleniu nie przekraczaj cym:
2% - przy pracach wymienionych w pkt 1 i 2,
1% - przy pracach wymienionych w pkt 3.
W przypadku przewo enia ci arów po powierzchni nierównej w sposób okre lony w
pkt 1 i 2, masa ci arów nie mo e przekracza 60% wielko ci podanych w tych
punktach.
7. Kobietom w ci y i w okresie karmienia:
1) wszystkie prace, przy których najwy sze warto ci obci enia prac
fizyczn , mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy,
przekraczaj 2900 kJ na zmian robocz ,
2) prace wymienione w ust. 2-6, je eli wyst puje przekroczenie 1/4
okre lonych w
nich warto ci,
3) prace w pozycji wymuszonej,
4) prace w pozycji stoj cej cznie ponad 3 godziny w czasie zmiany
roboczej.
II. Prace w mikroklimacie zimnym, gor cym i zmiennym
Kobietom w ci y i w okresie karmienia:
1) prace w warunkach, w których wska nik PMV (przewidywana ocena
rednia), okre lany zgodnie z Polsk Norm , jest wi kszy od 1,5,
2) prace w warunkach, w których wska nik PMV (przewidywana ocena
rednia), okre lany zgodnie z Polsk Norm , jest mniejszy od - 1,5,
3) prace w rodowisku, w którym wyst puj nag e zmiany temperatury
powietrza w zakresie przekraczaj cym 15° C.
III. Prace w ha asie i drganiach
1. Prace w rodowisku, w którym warto ci wa one przyspieszenia drga
oddzia ywuj cych na organizm cz owieka przez ko czyny górne, mierzone zgodnie z
Polskimi Normami, dla drga o ró nej warto ci wspó czynnika szczytu k, przy
ci ym 8-godzinnym oddzia ywaniu na organizm, przekraczaj warto ci podane w
tabeli:
Warto ci wa one przyspieszenia drga [m/s2]
Sk adowe drga
k 2 2 < k 3 k > 3
X, Y, Z (x, y, z) 0,26 0,6 0,93
2. Prace w rodowisku, w którym warto ci wa one przyspieszenia drga o ogólnym
oddzia ywaniu na organizm cz owieka, mierzone zgodnie z Polskimi Normami, dla
drga o ró nej warto ci wspó czynnika szczytu k, przy ci ym 8-godzinnym
oddzia ywaniu na organizm, przekraczaj warto ci podane w tabeli:
Warto ci wa one przyspieszenia drga [m/s2]
Sk adowe drga
k 2 2 < k 3 3 < k 6
Poziome X,Y (x,y) 0,1 0,15 0,3
Pionowe Z (z) 0,13 0,2 0,4
3. Kobietom w ci y:
1) prace w rodowisku, w którym poziom ekspozycji na ha as, odniesiony
do 8-godzinnego dnia pracy mierzony zgodnie z Polskimi Normami,
przekracza warto 65 dB,
2) prace w rodowisku, w którym poziom ci nienia akustycznego ha asu
infrad wi kowego, mierzony zgodnie z Polskimi Normami, przekracza
warto ci podane w tabeli (dla 8-godzinnej ekspozycji na ha as):
Poziom ci nienia akustycznego
Cz stotliwo rodkowa pasm [dB]
oktawowych [Hz]
8;16 85
31,5 80
3) prace w rodowisku, w którym poziom ci nienia akustycznego ha asu
ultrad wi kowego, mierzony zgodnie z Polskimi Normami, przekracza
warto ci podane w tabeli (dla 8-godzinnej ekspozycji na ha as):
Dopuszczalny poziom ci nienia
Cz stotliwo rodkowa pasm
akustycznego [dB]
tercjowych [kHz]
10; 12,5; 16 77
20 87
25 102
31,5; 40; 50; 63; 80; 100 107
4) prace w rodowisku, w którym warto ci wa one przyspieszenia drga
oddzia ywaj cych na organizm cz owieka przez ko czyny górne nie
przekraczaj warto ci okre lonych w ust. 1 - powy ej 4 godzin na dob ,
5) ka da praca w warunkach nara enia na drgania o ogólnym oddzia ywaniu
na organizm cz owieka.
IV. Prace nara aj ce na dzia anie pól elektromagnetycznych, promieniowania
jonizuj cego i nadfioletowego oraz prace przy monitorach ekranowych
1. Kobietom w ci y:
1) prace w zasi gu pól elektromagnetycznych o nat eniach
przekraczaj cych warto ci dla strefy bezpiecznej,
2) prace w rodowisku, w którym wyst puje przekroczenie 1/4 warto ci
najwy szych dopuszczalnych nat promieniowania nadfioletowego,
okre lonych w przepisach w sprawie najwy szych dopuszczalnych st i
nat czynników szkodliwych dla zdrowia w rodowisku pracy,
3) prace w warunkach nara enia na promieniowanie jonizuj ce,
4) prace przy obs udze monitorów ekranowych - powy ej 4 godzin na dob .
2. Kobietom w okresie karmienia - prace przy otwartych ród ach promieniowania
jonizuj cego.
V. Prace pod ziemi , poni ej poziomu gruntu i na wysoko ci
1. Prace pod ziemi we wszystkich kopalniach, z wyj tkiem pracy:
1) na stanowiskach kierowniczych, nie wymagaj cych sta ego przebywania
pod ziemi i wykonywania pracy fizycznej,
2) w s bie zdrowia,
3) w okresie studiów, w ramach szkolenia zawodowego,
4) wykonywanej dorywczo i nie wymagaj cej pracy fizycznej.
2. Kobietom w ci y:
1) prace na wysoko ci - poza sta ymi galeriami, pomostami, podestami i
innymi sta ymi podwy szeniami, posiadaj cymi pe ne zabezpieczenie przed
upadkiem (bez potrzeby stosowania rodków ochrony indywidualnej przed
upadkiem), oraz wchodzenie i schodzenie po drabinach i klamrach,
2) prace w wykopach oraz w zbiornikach otwartych.
VI. Prace w podwy szonym lub obni onym ci nieniu
Kobietom w ci y i w okresie karmienia - prace nurków oraz wszystkie prace w
warunkach podwy szonego lub obni onego ci nienia.
VII. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi
Kobietom w ci y i w okresie karmienia:
1) prace stwarzaj ce ryzyko zaka enia: wirusem zapalenia w troby typu B,
wirusem ospy wietrznej i pó pa ca, wirusem ró yczki, wirusem HIV,
wirusem cytomegalii, pa eczk listeriozy, toksoplazmoz ,
2) prace przy obs udze zwierz t dotkni tych chorobami zaka nymi i
inwazyjnymi
VIII. Prace w nara eniu na dzia anie szkodliwych substancji chemicznych
Kobietom w ci y i w okresie karmienia:
1) prace w nara eniu na dzia anie czynników rakotwórczych i o
prawdopodobnym dzia aniu rakotwórczym, okre lonych w odr bnych
przepisach,
2) prace w nara eniu na ni ej wymienione substancje chemiczne niezale nie
od ich st enia w rodowisku pracy:
- chloropren,
- 2-etoksyetanol,
- etylenu dwubromek,
- leki cytostatyczne,
- mangan,
- 2-metoksyetanol,
- o ów i jego zwi zki organiczne i nie organiczne,
- rt i jej zwi zki organiczne i nieorganiczne,
- styren,
- syntetyczne estrogeny i progesterony,
- w gla dwusiarczek,
- preparaty do ochrony ro lin,
3) prace w nara eniu na dzia anie rozpuszczalników organicznych, je eli ich
st enia w rodowisku pracy przekraczaj warto ci 1/3 najwy szych
dopuszczalnych st .
IX. Prace gro ce ci kimi urazami fizycznymi i psychicznymi
Kobietom w ci y i w okresie karmienia:
1) prace w wymuszonym rytmie pracy (np. na ta mie),
2) prace wewn trz zbiorników i kana ów,
3) prace stwarzaj ce ryzyko ci kiego urazu fizycznego lub psychicznego,
np. gaszenie po arów, udzia w akcjach ratownictwa chemicznego,
usuwanie skutków awarii, prace z materia ami wybuchowymi, prace przy
uboju zwierz t hodowlanych oraz obs udze rozp odników.
CZNE PRACE TRANSPORTOWE
ówne zasady zapobiegania ryzyku zawodowemu przy r cznych pracach
transportowych okre lone s w postanowieniach polskiego prawa zawartych
w Rozporz dzeniu Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 14 marca 2000
w sprawie bezpiecze stwa i higieny pracy przy r cznych pracach
transportowych (Dz. U. 2000 nr 26 poz. 313) ze zm. (Dz. U. 2000 nr 82
poz. 930) oraz zaleceniach dyrektywy 90/269/EWG.
Dotycz one prawid owych sposobów podnoszenia i przenoszenia, pokazuj
technik oraz prawid owe metody podnoszenia i przenoszenia, a tak e s
ich praktycznemu zastosowaniu w codziennej pracy i przy codziennych
czynno ciach poza prac .
Poprawa bezpiecze stwa przy r cznych pracach transportowych w polskim
prawodawstwie polega przede wszystkim na:
eliminowaniu tych prac
dokonywaniu oceny ryzyka na stanowiskach wymagaj cych tego typu prac i dopasowaniu
wielko ci przenoszonej masy do mo liwo ci si owych pracownika.
ochronie zdrowia pracownika podczas podnoszenia i przenoszenia poprzez zachowanie
prawid owej pozycji poszczególnych cz ci cia a podczas tych czynno ci, a szczególnie
ciwego u enia kr gos upa