Opracowanie:
Marianna Kowalczyk, Helena Lewicka
PROGRAM NAPRAWCZY
DLA SZKOA
Y PONADGIMNAZJALNEJ
Program naprawczy dla szkoły
Nie jest możliwe stworzenie szczegółowej instrukcji działań, która byłaby do
zastosowania we wszystkich szkołach. Niezbędne jest tu indywidualne podejście
uwzględniające kontekst środowiskowy, społeczne zróżnicowanie, kadrę czy zasoby
materialne szkoły. Nie należy programu naprawczego traktować jako odrębnej procedury,
oderwanej od dotychczasowych działań szkoły. Tylko poprzez szerokie spojrzenie na ucznia
oraz zróżnicowaną ofertę działania możemy oczekiwać pożądanych sukcesów.
Mówiąc o PROGRAMIE NAPRAWCZYM DLA SZKOA
Y musimy odpowiedzieć sobie na
pytania: KIEDY konstruujemy taki program, PO CO to robimy i W JAKI SPOSÓB?
Program naprawczy dla szkoły
KIEDY?
Podstawy konstruowania
programu
PO CO? JAK?
Cele programu Założenia programu
Treść programu
SZCZEGÓA
Y
Podstawy konstruowania programu
" Analiza poleceń organu sprawującego nadzór pedagogiczny
" Analiza wyników sprawdzianu zewnętrznego
" Wewnętrzne lub zewnętrzne mierzenie jakości szkoły
" Analiza wyników konkursów i olimpiad pozaszkolnych
" Analiza losów absolwentów
" Analiza wyników klasyfikacji i promowania ubiegłych lat
" Analiza bieżących wyników kształcenia dokonana przez dyrektora i radę
pedagogiczną
" Uzgodnienia z organem prowadzącym
" Wiedza dyrektora na temat procesu dydaktycznego uzyskana z różnych, a nawet
nieformalnych z
ródeł, poddana krytycznej ocenie
Cele programu
Cel główny:
&'Poprawa efektywności kształcenia w szkole
Cele szczegółowe:
&'Doskonalenie procesu dydaktycznego
&'Poprawa relacji międzyludzkich w szkole
&'Poprawa warunków pracy szkoły
Założenia programu
" Intensyfikacja pracy wszystkich podmiotów szkoły: dyrektora, nauczycieli, uczniów
i rodziców
" Kształtowanie współpracy między wszystkimi osobami uczestniczącymi w procesie
dydaktycznym
" Umiejętne wykorzystanie pomocy organu prowadzącego, instytucji, organizacji i osób
wspierających szkołę
" Ewaluacja programu i umiejętność wyciągania wniosków, które służą do konstruowania
jego kolejnych etapów
Treść programu
Działania Działania Działania Działania
dyrektora nauczyciela uczniów rodziców
W stosunku do: W stosunku do: W stosunku do :
- siebie samego - siebie samego - siebie samego W stosunku do:
- siebie
- nauczycieli - uczniów - nauczycieli i
dyrekcji - własnych dzieci
- uczniów - rodziców
- rodziców - wychowawcy i
- organu nauczycieli
prowadzącego
- innych rodziców
- innych w klasie
podmiotów
- dyrekcji i potrzeb
danej szkoły
Standardy kuratora
Wskaz
niki do każdego obszaru
Co powinien zawierać dokument?
1. Nazwa programu i przyczyna jego konstruowania
2. Wstęp (motywacja tworzenia programu naprawczego)
3. Cele programu: główny i szczegółowy
4. Założenia programu
5. Treści programu rozłożone na działania:
 dyrektora,
 wychowawców, pedagoga, psychologa, nauczycieli,
 uczniów,
 rodziców.
6. Procedury osiągania celów, które zawierają:
 metody,
 środki,
 techniki,
 materiały.
7. Przewidywane osiągnięcia uczniów i propozycje metod ich oceny
8. Ewaluacja programu
Uwaga. Informacje dotyczące punktów 5, 6, 7 można czytelnie przedstawić we wspólnej
tabeli.
PROGRAM NAPRAWCZY DLA SZKOA
Y
W DZIEDZINIE BIEŻ
CEGO OCENIANIA UCZNIÓW
I. Wstęp
Po analizie bieżących wyników kształcenia dokonanej przez dyrektora i radę
pedagogiczną i porównanie wyników klasyfikacji, i promowania uczniów z ostatnich
trzech lat, wyniki matur, wskazuje wyraz
nie na obniżenie poziomu umiejętności
absolwentów. Szczególnie niepokojące są wyniki uzyskiwane z przedmiotów
matematyczno  przyrodniczych: matematyki, fizyki, chemii i geografii. Wszelkie
parametry opisujące średnie wyniki w/w przedmiotów tj. moda, mediana i średnia
arytmetyczna, potwierdzają nasze obserwacje. Istnieje zatem potrzeba przeanalizowania
metod nauczania i materiałów, z których się korzysta oraz ustalenia procedur
naprawczych oraz sposobów bieżącego oceniania uczniów, co zmobilizuje ich do
systematycznej pracy, a nauczycielowi zasygnalizuje słabe strony umiejętności
młodzieży.
II. Cel ogólny
Poprawa efektywności kształcenia w szkole
III. Cele szczegółowe
zrozumienie znaczenia nowych wiadomości,
tworzenie kontaktów nauczyciel  rodzice, rodzice  nauczyciel, przekazywanie
informacji,
formowanie w klasie i szkole środowiska sprzyjającego wydajnej nauce,
doskonalenie i uzupełnianie warsztatu pracy nauczyciela.
IV. Założenia programowe
Intensyfikacja pracy wszystkich podmiotów szkoły: dyrektora, nauczycieli, uczniów
i rodziców, w tym kształtowanie współpracy miedzy wszystkimi osobami
uczestniczącymi w procesie dydaktycznym,
uwzględnianie wiadomości i umiejętności ucznia we wprowadzanym nowym
materiałem,
doskonalenie umiejętności uczenia się,
kształcenie umiejętności kluczowych,
umiejętne wykorzystanie pomocy organu prowadzącego, instytucji, organizacji
i osób wspierających szkołę,
ewaluacja programu.
V. Treści programu
1) Działania dyrektora
a) w stosunku do samego siebie
 ukończenie kursu (warsztatów) dot. komunikacji interpersonalnej w celu poprawy
relacji międzyludzkich w szkole,
b) w stosunku do nauczycieli
 refleksja nad metodami nauczania stosowanymi przez nauczycieli, badanie ich
skuteczności i adekwatności do możliwości ucznia (sprawiedliwe ocenianie
nauczyciela pod kątem oceniania w zróżnicowanych klasach),
 opracowanie harmonogramu pracy, uwzględniającego większą ilość ocen
cząstkowych i mobilizację uczniów,
c) w stosunku do uczniów
 stosowanie nagród motywujących do wytężonej pracy,
 wyciąganie konsekwencji za nie wywiązywanie się z obowiązków,
 organizacja pracy z uczniami szczególnie zdolnymi i słabymi,
d) w stosunku do rodziców
 zapoznanie rodziców z WSO
 prelekcje dla rodziców o efektywności nauczania, organizacji czasu i możliwości
pomocy w pracy ucznia,
 dostępność kontaktów z dyrektorem i nauczycielami,
 dostęp do wyników nauczania
e) w stosunku do organu nadzorującego
 pozyskanie środków na dodatkowe godziny lekcyjne, pomoce, wycieczki
przedmiotowe, kursy, imprezy,
 pozyskanie środków na innowacje pedagogiczne,
 pozyskiwanie środków z UE,
f) w stosunku do innych podmiotów
 współpraca z Poradnią Psychologiczno  Pedagogiczną,
 współpraca z zakładami pracy: zapraszanie na uroczystości szkolne, uczestniczenie w
życiu przedsiębiorstwa (uczniowie poznają warunki pracy w firmie współpracującej,
ewentualnie  miejsca przyszłej pracy).
2) Działania podejmowane przez wychowawców, pedagoga i psychologa, nauczycieli
a) w stosunku do samych siebie
 analiza stosowanych metod i proporcji kształcenia umiejętności oraz przekazywania
wiedzy teoretycznej,
 stosowanie różnych metod aktywizujących,
 analiza proporcji materiału zrealizowanego na lekcji i zadanego do domu,
 analiza formy, celowości, skuteczności zadań domowych i ich sprawdzania,
b) w stosunku do uczniów
 inspirowanie uczniów do organizowania zespołów wzajemnej pomocy,
 organizowanie godzin wychowawczych lub prelekcji na temat skutecznego uczenia
się, metod uczenia się, wzmacniania motywacji,
 ukazywanie niezastąpionej roli podręcznika w procesie uczenia się,
 wzmocnienie systemu motywacji przez system nagród i kar jasno określonych i
konsekwentnie przestrzeganych,
 zachęta do zdrowego współzawodnictwa,
c) w stosunku do rodziców
 systematyczna kontrola dzienniczka (z
ródło informacji i spostrzeżeń), wymaganie od
rodziców informacji zwrotnej o przeczytanej uwadze,
 wywiadówka online.
3) Działania uczniów
a) w stosunku do samych siebie
 organizowanie pomocy koleżeńskiej,
 wdrażanie do samooceny i konfrontowanie jej z ocena nauczyciela,
 właściwa organizacja czasu pozalekcyjnego  przygotowanie się do zajęć,
b) w stosunku do nauczycieli i dyrekcji
 zgłaszanie oczekiwań, sygnalizowanie tego, co jest najbardziej potrzebne w procesie
doskonalenia kształcenia,
 rozwijanie szacunku w stosunku do pracy drugiego człowieka.
4) Działania rodziców
a) w stosunku do siebie
 tak organizować zajęcia własne, by mieć czas na rozmowę i zajęcia z dziećmi,
b) w stosunku do własnych dzieci
 określenie systemu wymagań,
 dbałość o właściwą organizację czasu pozalekcyjnego,
 systematyczna kontrola osiągnięć ucznia i wykorzystania czasu wolnego,
c) w stosunku do wychowawców i nauczycieli
 częste kontakty z wychowawcą, nauczycielami oraz pedagogiem szkolnym,
 natychmiastowe usprawiedliwianie nieobecności  analiza frekwencji na zajęciach
swoich dzieci i wyciąganie właściwych wniosków,
d) w stosunku do innych rodziców w klasie
 podejmowanie wspólnych działań.
VI. Przykładowe procedury osiągania celów
MODUA
: Weryfikacja metod sprawdzania osiągnięć uczniów w klasach
o słabych wynikach nauczania
Działania nauczyciela Procedury osiągania celów Przewidywane osiągnięcia
" Rytmiczność " Systematyczne sprawdzanie " Uczeń:
oceniania (ocenianie) bieżących osiągnięć  potrafi zaplanować własną
ucznia poprzez zróżnicowane pracę,
" Podczas oceniania
formy, takie jak:  chętnie uczestniczy w
uczniów branie pod
uwagę ich poziomu  odpowiedzi ustne przy zajęciach, jest aktywny,
tablicy,  rozumie celowość
intelektualnego
 zwiększenie ilości tzw. odrabiania zadania
" Celowe i świadome
kartkówek z aktualnie domowego,
zadawanie prac
opracowanego materiału,  systematycznie pracuje, a w
domowych i ich
 referaty, projekty, razie powstałych zaległości
sprawdzanie
wykonywanie różnych plansz spowodowanych nieobec-
i modeli przez uczniów, nością , potrafi zwrócić się o
 sprawdzanie zadań pomoc do nauczyciela lub
domowych, kolegów z klasy,
 zauważanie aktywności  chętnie przygotowuje
ucznia, referaty, projekty i inne
 zachęcanie do udziału twórcze prace korzystając z
różnych konkursach różnych z
ródeł informacji,
przedmiotowych  ma opanowane sprawdzane
wiadomości i umiejętności
" Hospitacja diagnozująca
co najmniej w stopniu
 obserwacja stopnia
podstawowym
opanowania badanych
umiejętności
VII. Ewaluacja
Ewaluacja ma na celu sprawdzenie, czy zaplanowane działania, zawarte w programie,
były skuteczne, czy osiągnięto zamierzone cele i ustalaniu, które jego elementy można
zrealizować w niezmienionym kształcie, które należy ulepszyć, a które odrzucić. Ma
pomóc umożliwić osiąganie celów i zamierzeń w takim aspekcie, w jakim oczekują tego
nauczyciele i uczniowie. Ewaluacja programu pozwoli ocenić także atrakcyjność zajęć.
Przykładowe formy ewaluacji:
anonimowe ankiety, testy i zadania skierowane do uczniów, wymagające praktycznych
umiejętności , tabele ewaluacyjne, konkursy, zagadki, krzyżówki, rozmowy z uczniami
i rodzicami, obserwacja zaangażowania i pracy na zajęciach lekcyjnych, formy graficzne
(np. kwiat ewaluacyjny).
Ankietę po zajęciach wypełniają uczniowie i nauczyciele, a następnie porównują swoje
spostrzeżenia.
Bibliografia:
Wykłady ODN i Mazowieckie Kuratorium Oświaty i Wychowania
Mariola Borzyńska, Joanna Cichocka
Warszawa 2003